વ્યસ્ત સમયપત્રક અને બેઠાડુ જીવનશૈલીને જોતાં, સરેરાશ માનવી સ્વસ્થ અસ્તિત્વ માટે રોજિંદી દવાઓનો આશરો લેવાનો ઇનકાર કરી શકતો નથી.

જો કે, હેલ્થકેરના વધતા ખર્ચ સાથે આવા ખર્ચને નિયમિતપણે ટકાવી રાખવાની ચિંતા થાય છે, જ્યાં ઈન્શ્યુરન્સ યોજના અમલમાં આવે છે.

આ કામદારોની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારત સરકારે મેડિકલ કટોકટી દરમિયાન તેમને ટેકો આપવા માટે ESI યોજના રજૂ કરી.

આગળ વાંચો!

મલ્ટિડામેન્શનલ સોશ્યિલ સેક્યુરીટી સ્કીમ, એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ સ્કીમનો ઉદ્દેશ્ય સંગઠિત ક્ષેત્રમાં કાર્યરત વસ્તી અને તેમના આશ્રિત સભ્યોને સામાજિક-આર્થિક સુરક્ષા પ્રદાન કરવાનો છે. આ ઈન્શ્યુરન્સ યોજના હેઠળ, વ્યક્તિઓ વ્યવસાયિક જોખમો, માંદગી અને પ્રસૂતિને કારણે મેડિકલ ઈમરજન્સી દરમિયાન નાણાકીય સહાયનો લાભ લઈ શકે છે.

આ સંકલિત કાર્યક્રમનું સંચાલન કરવા માટે જવાબદાર કોર્પોરેટ સંસ્થાને એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ નિગમ (ESIC) કહેવામાં આવે છે.

આ સ્કીમ એમ્પ્લોઇઝ સ્ટેટ ઇન્સ્યોરન્સ એક્ટ હેઠળ લાગુ કરવામાં આવી છે, જેમાં દરેક એમ્પ્લોયરે આ પ્રોગ્રામ હેઠળ નવા એમ્પ્લોયીના રજીસ્ટ્રેશનની ખાતરી કરવી આવશ્યક છે.

જો તમે આ સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત ઈન્શ્યુરન્સ સ્કીમની ઝીણી-ઝીણી બાબતોમાં ઉતરવા માટે ઉત્સુક છો, તો અહીં તેની કેટલીક મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ છે.

• એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ સ્કીમનો ઉદ્દેશ્ય તમામ કામદારોને રૂ.21000 કરતાં ઓછી અથવા તેની સમાન માસિક ચુકવણી સાથે કવરેજ આપવાનો છે.
• ચોક્કસ બિમારીઓ સામે હેલ્થકેરના ફાયદા ઈન્શ્યુરન્સદાતા તેમજ તેમના આશ્રિત સભ્યો દ્વારા મેળવી શકાય છે.
• નોકરીદાતાઓ માટે યોગદાનનો વર્તમાન દર 3.25% છે, અને એમ્પ્લોયીઓ માટે, તે ચૂકવવાપાત્ર વેતનના 0.75% છે. સરકારે 2019 માં કુલ યોગદાન 6.5% થી ઘટાડીને 4% કર્યું. નોંધ કરો કે દૈનિક વેતન રૂ. 137 કરતાં ઓછું હોય તેવા કામદારોને તેમનો હિસ્સો ચૂકવવામાંથી મુક્તિ આપવામાં આવે છે.
• એમ્પ્લોયરોએ મહિનાના 21 દિવસની અંદર કોઈપણ યોગ્ય યોગદાન ક્લિયર કરવું આવશ્યક છે.
• સ્ટેટે સરકારોએ ESI યોજના હેઠળ માથાદીઠ રૂ. 1500 સુધીના કુલ મેડિકલ ખર્ચનો 1/8મો ભાગ ચૂકવવો પડશે.
• આ યોજના ઈન્શ્યુરન્સધારક વ્યક્તિઓને અકાળ નિવૃત્તિ અથવા VHS યોજના હેઠળની પસંદગી કર્યા પછી પણ ફાયદા ઓફર કરવાનું ચાલુ રાખશે. બેરોજગાર વ્યક્તિ પણ 3 વર્ષ સુધી યોજનાનો લાભ મેળવી શકે છે. જો કે, તેઓએ તેમનો છટણી પત્ર અને તેમના છેલ્લા કાર્યસ્થળ સંબંધિત તમામ વિગતો પ્રદાન કરવાની જરૂર છે.
• આ સ્કીમ હેલ્થકેર વ્યક્તિઓની ગુણવત્તા વધારવામાં મદદ કરવા માટે વધુ મેડિકલ કોલેજો ખોલવા પ્રોત્સાહિત કરે છે.
• આ યોજનામાં વ્યવસાયિક જોખમો હેઠળ મુસાફરી કરતી વખતે થયેલા અકસ્માતોનો સમાવેશ થાય છે.
• મહિલા એમ્પ્લોયીઓ ગર્ભાવસ્થા સંબંધિત સમસ્યાઓના કિસ્સામાં વિશેષ લાભ મેળવી શકે છે. તેઓ તેમના વેતન સ્લેબને અસર કર્યા વિના તેમની 26 અઠવાડિયાની પ્રસૂતિ રજાને 1 મહિના સુધી વધારી શકે છે.

આ હેલ્થ ઈન્શ્યુરન્સ સ્કીમની આ બધી વિશેષતાઓ તમને ઘણા બધા ફાયદા મેળવવાની મંજૂરી આપે છે.

જો તમે ESI સ્કીમ હેઠળ રજીસ્ટ્રેશન કરાવ્યું હોય તો તમે ESI હોસ્પિટલ/ડિસ્પેન્સરીમાં નીચેના ફાયદા મેળવી શકો છો.

1. માંદગી લાભ

ઈન્શ્યુરન્સધારક એમ્પ્લોયીઓ પ્રમાણિત બીમારીના સમયગાળા માટે તેમના વેતનના 70% નું રોકડ વળતર મેળવી શકે છે, જે દર વર્ષે 91 દિવસ સુધી માન્ય છે. આવા ફાયદાનો ક્લેમ કરવા માટે, વ્યક્તિઓએ યોગદાન સમયગાળા દરમિયાન ઓછામાં ઓછા 78 દિવસ માટે યોગદાન આપવું જરૂરી છે.

લાંબા ગાળાની બિમારીઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓ એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ અધિનિયમ 1948ના વિસ્તૃત માંદગીના ફાયદા હેઠળ 2 વર્ષ સુધી 80%ના વધુ વળતર દરનો લાભ લઈ શકે છે.

2. મેડિકલ બેનિફિટ

ઈન્શ્યુરન્સધારક અને તેના/તેણીના આશ્રિત પરિવારના સભ્યો આ સ્કીમ હેઠળ સંપૂર્ણ મેડિકલ અને સર્જિકલ સંભાળનો લાભ લઈ શકે છે, જેમાં ડૉક્ટરની સલાહ, દવા અને એમ્બ્યુલન્સ સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે.

આ સ્કીમ આવા ખર્ચ માટે કોઈ મહત્તમ મર્યાદાનો ઉલ્લેખ કરતી નથી.

3. અપંગતા (અસ્થાયી અને કાયમી) ફાયદા

ઈન્શ્યુરન્સધારક કામદારો તેમના વેતનના 90% વળતર તરીકે મેળવી શકે છે જો તેઓ રોજગારની ઈજાને કારણે કામચલાઉ અપંગતાનો સામનો કરે છે.

જો તમે કોઈ યોગદાન ચૂકવ્યું હોય કે ન કર્યું હોય તો પણ, આ લાભ રોજગારના 1 દિવસથી સ્વીકાર્ય છે.

કમાણીની ક્ષમતા ગુમાવવાના સમગ્ર સમયગાળા માટે વળતર આપવામાં આવે છે, જો અકસ્માતની તારીખ પછી 3 દિવસથી વધુ સમય સુધી અપંગતા રહે.

4. માતૃત્વ ફાયદા

મહિલા એમ્પ્લોયીઓ ગર્ભાવસ્થા, કસુવાવડ, સગર્ભાવસ્થાની મેડિકલ સમાપ્તિ, અકાળ જન્મ અથવા કેદમાંથી ઉદ્ભવતી કોઈપણ હેલ્થ સમસ્યાઓના કિસ્સામાં રોકડ ફાયદાનો ક્લેમ કરી શકે છે.

વળતર માટેની મહત્તમ અવધિ 6-12 મહિનાની વચ્ચે બદલાય છે, જે મેડિકલ જરૂરિયાતના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે, અને તેને બીજા 1 મહિના સુધી વધારી શકાય છે.

નોંધ કરો કે તમે માત્ર ત્યારે જ લાભ મેળવી શકો છો જો તમે તમારી રોકડ લાભની અવધિ પહેલાના 2 અનુગામી યોગદાન સમયગાળામાં ઓછામાં ઓછા 70 દિવસ માટે યોગદાન આપ્યું હોય.

5. મૃત્યુ લાભ

જો કોઈ ઈન્શ્યુરન્સધારક એમ્પ્લોયી વ્યવસાયિક સંકટમાંથી સમાપ્ત થાય છે, તો તેના આશ્રિત પરિવારના સભ્યો મૃત વ્યક્તિના પગારના 90% જેટલું માસિક વળતર મેળવી શકે છે.

જ્યારે આશ્રિત જીવનસાથી અને માતા-પિતા મૃત્યુ સુધી આ ફાયદાનો આનંદ માણી શકે છે, ત્યારે આશ્રિત સંતાનો 25 વર્ષની ઉંમરથી લાભ મેળવી શકે છે.

6. અંતિમ સંસ્કારનો ખર્ચ

જો તમે આશ્રિત પરિવારના સભ્ય છો, તો તમે નિવૃત્ત વ્યક્તિના અંતિમ સંસ્કાર કરવા માટે રૂ.10000 સુધીનો ક્લેમ કરી શકો છો.

7. નિવૃત્તિ પછીના ફાયદા

જો તમને એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ હેઠળ ઓછામાં ઓછા 5 વર્ષ માટે આવરી લેવામાં આવ્યા હોય, તો તમે અને તમારા જીવનસાથી તમારી નિવૃત્તિ પછી પણ મેડિકલ ફાયદા મેળવવાનું ચાલુ રાખી શકો છો.

નોંધ કરો કે યોજનાના ફાયદા મેળવવા માટે તમારે દર વર્ષે રૂ.120 ની નજીવી ફી ચૂકવવાની જરૂર પડશે.

8. બેરોજગાર વ્યક્તિઓ માટે જોગવાઈ

જો તમે છટણી, કાર્યસ્થળ બંધ થવાથી અથવા કાયમી વિકલાંગતાના કારણે બેરોજગાર બનો છો, તો ઓછામાં ઓછા 3 વર્ષ સુધી ઈન્શ્યુરન્સધારક એમ્પ્લોયી હોવા છતાં, તમે રાજીવ ગાંધી શ્રમિક કલ્યાણ યોજના હેઠળ ચોક્કસ ફાયદાનો આનંદ માણી શકો છો.

આ ફાયદામાં મેડિકલ સંભાળ અને 1 વર્ષ સુધીના તમારા પગારના 50% મૂલ્યના બેરોજગારી ભથ્થાનો સમાવેશ થાય છે.

બેરોજગાર લાભાર્થીઓ પણ અટલ બીમિત વ્યકિત કલ્યાણ યોજના હેઠળ રોકડ વળતરનો ક્લેમ કરી શકે છે. પોલિસીધારકોને ESI એક્ટની કલમ 2(9) હેઠળ ત્રણ મહિના માટે તેમના માસિક વેતનના 25% મળશે.

ESI યોજનાના ઉપરોક્ત ફાયદા ઉપરાંત, વ્યક્તિઓ ESI હોસ્પિટલો/દવાખાનાઓ સિવાયના કોઈપણ સ્થળે મર્યાદિત હોય તો રૂ.5000 સુધીનું વળતર પણ મેળવી શકે છે. જો કે, આવા ક્લેમ માત્ર 2 વખત સુધી સ્વીકાર્ય છે.

એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ યોજના હેઠળ કવરેજની મર્યાદા

આ યોજના દુકાનો અને સ્થાપના અધિનિયમ અથવા ફેક્ટરી અધિનિયમ હેઠળ 10 થી વધુ અથવા તેના સમાન એમ્પ્લોયીઓ ધરાવતી સમગ્ર ભારતમાં તમામ વ્યવસાયિક સંસ્થાઓને લાગુ પડે છે.

જો તમે ESIC કવરેજમાં શું સામેલ છે તે વિગતવાર સમજવા માંગતા હો, તો નીચેની સૂચિનો સંદર્ભ લો.

• એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઈન્શ્યુરન્સ અધિનિયમ 1948 હેઠળ કલમ 2(12) તમામ બિન-મોસમી ફેક્ટરીઓને આવરી લે છે.
• કલમ 1(5) આ યોજનાને તમામ રેસ્ટોરાં, સિનેમા, દુકાનો, અખબારોની સંસ્થાઓ, રોડ-મોટર પરિવહન ઉપક્રમો અને હોટલોને લાગુ કરે છે. ખાનગી શૈક્ષણિક અને મેડિકલ સંસ્થાઓને ESI યોજના હેઠળ સામેલ કરવા માટે અનુગામી વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું છે.

પહેલેથી જ ઉલ્લેખ કર્યો છે તેમ, રૂ. 21000 સુધીનો કુલ પગાર ધરાવતા કામદારો આ ઈન્શ્યુરન્સ યોજનામાં સબ્સ્ક્રાઇબ કરી શકે છે, જ્યારે વિકલાંગો માટે પગાર મર્યાદા રૂ. 25000 સુધી છે.

જો તમે કોઈ કંપનીની માલિકી ધરાવો છો અને તેને ESIC હેઠળ રજીસ્ટર કરાવવા માંગો છો, તો અહીં એક સ્ટેપ-દર-પગલાં માર્ગદર્શિકા છે.

• સ્ટેપ 1: અધિકૃત ESIC પોર્ટલની મુલાકાત લો અને "Sign Up" પર ક્લિક કરો.
• સ્ટેપ 2: આગલી સ્ક્રીન પર સચોટ વિગતો સાથે ફોર્મ ભરો અને સબમિટ કરો.
• સ્ટેપ 3: આગળ, તમને તમારા રજિસ્ટર્ડ ઈ-મેલ આઈડી પર તમારા વપરાશકર્તાનામ અને પાસવર્ડની વિગતો ધરાવતો પુષ્ટિકરણ મેઈલ પ્રાપ્ત થશે.
• સ્ટેપ 4: તમારા પ્રાપ્ત વપરાશકર્તાનામ અને પાસવર્ડનો ઉપયોગ કરીને, ESIC પોર્ટલ પર લોગ ઇન કરો અને "New Employer Registration" પર ક્લિક કરો. ડ્રોપ-ડાઉન મેનૂમાંથી "યુનિટનો પ્રકાર" પસંદ કરો અને "સબમિટ કરો" પસંદ કરો.
• સ્ટેપ 5: હવે યોગ્ય રીતે "એમ્પ્લોયર રજીસ્ટ્રેશન ફોર્મ 1" ભરો અને તેને તમામ ફરજિયાત દસ્તાવેજો સાથે સબમિટ કરો.
• સ્ટેપ 6: તમને "એડવાન્સ યોગદાનની ચુકવણી" ટાઈટલવાળા પૃષ્ઠ પર રીડાયરેક્ટ કરવામાં આવશે, જ્યાં તમારે 6 મહિનાના એડવાન્સ યોગદાન માટે રકમ દાખલ કરવાની અને ચુકવણી મોડ પસંદ કરવાની જરૂર છે.

ચુકવણી પૂર્ણ થયા પછી, તમને એક રજીસ્ટ્રેશન પત્ર (C-11) પ્રાપ્ત થશે જેમાં 17-અંકનો ESIC રજીસ્ટ્રેશન નંબર હશે.

ESIC હેઠળ ઓનલાઈન રજીસ્ટ્રેશન સાથે આગળ વધતા પહેલા, નીચેના દસ્તાવેજો હાથમાં રાખવાની ખાતરી કરો.

• શોપ્સ એન્ડ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ એક્ટ અથવા ફેક્ટરી એક્ટ હેઠળ રજીસ્ટ્રેશન પ્રમાણપત્ર અથવા લાઇસન્સ.
• ભાગીદારી પેઢીઓ માટે ભાગીદારી ખત અને પ્રાઈવેટ લિમિટેડ કંપનીઓ માટે રજીસ્ટ્રેશનનું પ્રમાણપત્ર.
• તમામ કામદારોની યાદી તેમના માસિક વળતરની વિગતો સાથે.
• તમામ એમ્પ્લોયીઓ તેમજ વ્યવસાયિક સંસ્થાના સરનામાનો પુરાવો અને પાન કાર્ડ.
• સ્થાપનાના શેરધારકો, ભાગીદારો અને નિર્દેશકોની યાદી.
• એમ્પ્લોયી હાજરી રજીસ્ટર.

એકવાર બિઝનેસ માલિકો આ સ્કીમ હેઠળ સફળતાપૂર્વક પોતાની રજીસ્ટ્રેશન કરાવે, પછી તેઓ સંસ્થામાં જોડાય ત્યારે નવા એમ્પ્લોયીઓની રજીસ્ટ્રેશન કરી શકે છે. સફળ રજીસ્ટ્રેશન પછી, દરેક કાર્યકરને એક ESIC અથવા પહેચાન કાર્ડ પ્રાપ્ત થશે, જે તેમણે જ્યારે પણ મેડિકલ સારવાર સામે આ યોજનાના ફાયદાનો લાભ લેવા માંગતા હોય ત્યારે તેમને બનાવવાની જરૂર છે.

જો તમે વિચારી રહ્યા હોવ કે ESIS રજીસ્ટ્રેશનનો તમારો પુરાવો શું છે, તો ESI અથવા Pehchan કાર્ડ તે દસ્તાવેજ છે. તે હોસ્પિટલ સત્તાવાળાઓને ઈન્શ્યુરન્સધારકને ઓળખવામાં અને તેના/તેણીના મેડિકલ ઇતિહાસને શોધી કાઢવામાં મદદ કરે છે અને નીચેની વિગતો દર્શાવે છે.

• ઈન્શ્યુરન્સધારક વ્યક્તિનું નામ
• તેનો/તેણીનો ઈન્શ્યુરન્સ નંબર
• સરનામાની વિગતો
• વીમેદાર વ્યક્તિની જન્મ તારીખ
• કૌટુંબિક ફોટોગ્રાફ

એક એમ્પ્લોયી તરીકે, તમને વાસ્તવિક ESI કાર્ડ જારી ન થાય ત્યાં સુધી 90 દિવસ સુધી માન્ય કામચલાઉ ID કાર્ડ પ્રાપ્ત થશે. બાદમાં એક કાયમી કાર્ડ છે જે તમારા બાકીના જીવન દરમિયાન સમાન રહેશે. જો કે, નોંધ કરો કે જ્યારે પણ તમે નોકરી બદલો ત્યારે તમારે તમારા નવા એમ્પ્લોયરના પોર્ટલમાં રજીસ્ટ્રેશન કરાવવું આવશ્યક છે.

શું તમને હજુ સુધી તમારું પેહચન કાર્ડ મળ્યું નથી?

મેડિકલ ઈન્શ્યુરન્સ પૉલિસીઓની સૌથી મૂળભૂત પણ આપણા દેશની મોટાભાગની વસ્તી માટે પરવડે તેવી નથી - એક દેશ જેની વસ્તીના 22% લોકો પ્રતિદિન રૂ. 143 કરતાં ઓછી કમાણી કરે છે, આંતરરાષ્ટ્રીય દૈનિક વેતન બેન્ચમાર્ક (1). 

સારું, તમે નોકરી બદલ્યા પછી એક માટે અરજી કરી શકો છો અને ESI સ્કીમનો ભાગ બનીને વધતા હેલ્થકેર ખર્ચને લગતી તમારી બધી ચિંતાઓ દૂર કરી શકો છો!