CIBIL स्कोर काय आहे: पूर्ण फॉर्म, कसे तपासावे आणि महत्त्व

CIBIL चे पूर्ण रूप काय आहे?

भारतात क्रेडिट अहवाल आणि स्कोअर प्रदान करणाऱ्या मुख्य एजन्सीपैकी एक म्हणजे क्रेडिट इन्फॉर्मेशन ब्युरो (इंडिया) लिमिटेड (किंवा CIBIL), ज्याला ट्रान्सयुनियन इंटरनॅशनलचा पाठिंबा आहे.

CIBIL ला बँका आणि वित्तीय संस्थांकडून व्यक्तींची आर्थिक माहिती मिळते. यामध्ये त्यांची कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड माहिती समाविष्ट आहे, जी नंतर क्रेडिट माहिती अहवाल (CIR) आणि वैयक्तिक क्रेडिट स्कोअरमध्ये संकलित केली जाते.

Team Digit

भारतात CIBIL स्कोर काय आहे?

CIBIL क्रेडिट स्कोअर 300-900 मधली तीन अंकी संख्या आहे, 300 हा सर्वात कमी संभाव्य स्कोअर आहे आणि 900 हा सर्वोच्च आहे. हा स्कोअर एखाद्या व्यक्तीची "क्रेडिटिबिलिटी" दर्शवतो असे म्हटले जाते. उच्च CIBIL स्कोअर दर्शविते की एखाद्या व्यक्तीने चांगला क्रेडिट इतिहास आणि जबाबदार परतफेड वर्तन प्रदर्शित केले आहे.

एखाद्या व्यक्तीच्या CIBIL स्कोअरची गणना त्यांच्या मागील 6 महिन्यांतील तपशीलवार क्रेडिट माहिती वापरून केली जाते. अंतिम CIBIL स्कोअरची गणना करण्यासाठी अल्गोरिदम इतर विविध व्हेरिएबल्ससह हा डेटा वापरतो.

चांगला आणि वाईट CIBIL स्कोर काय आहे?

आम्ही आधीच नमूद केल्याप्रमाणे, CIBIL स्कोअर 300-900 पर्यंत असतो. साधारणपणे, 750 चा CIBIL स्कोअर चांगला मानला जातो आणि व्यक्तींना सावकारांकडून जबाबदार कर्जदार म्हणून पाहिले जाते. येथे CIBIL स्कोअरच्या विविध श्रेणी आहेत:

सिबिल स्कोअर	श्रेणी	अर्थ
NA/NH	"लागू नाही" किंवा "इतिहास नाही"	तुम्ही क्रेडिट कार्ड वापरत नसल्यास, किंवा तुम्ही कधीही कर्ज घेतले नाही, तर तुमचा क्रेडिट इतिहास नसेल.
300-549	खराब	तुम्ही क्रेडिट कार्ड बिल किंवा EMI वर अनियमित परतफेड किंवा डिफॉल्ट दाखवले आहे, उच्च क्रेडिट एक्सपोजर, तुम्हाला डिफॉल्टर बनण्याचा उच्च धोका समजला जाईल आणि तुम्हाला कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड मिळणे कठीण होईल.
550-649	योग्य	तुमच्या मागील पेमेंटमध्ये काही अनियमितता, जसे की क्रेडिट कार्ड बिल/ईएमआयचे उशीरा पेमेंट किंवा एकाधिक क्रेडिट चौकशी, काही सावकार तुम्हाला क्रेडिट ऑफर करण्याचा विचार करतील, परंतु तुमचे व्याज दर जास्त असू शकतात
650-749	चांगले	तुम्ही जबाबदार परतफेडीचे वर्तन प्रदर्शित केले आहे आणि तुमचा क्रेडिट इतिहास मोठा आहे, बहुतेक सावकार तुमचे क्रेडिट आणि कर्ज अर्ज विचारात घेतील, तरीही तुम्हाला व्याजदरावर सर्वोत्तम सौदे मिळू शकत नाहीत.
750-900	उत्कृष्ट	तुम्ही तुमची क्रेडिट पेमेंट नियमित करत आहात आणि तुमचा अनुकरणीय क्रेडिट इतिहास आहे, बँका आणि कर्ज देणार्‍या संस्था तुम्हाला डिफॉल्टर बनण्याचा कमी धोका मानतील आणि तुम्हाला कर्ज आणि क्रेडिट कार्डांवर चांगले सौदे ऑफर करतील.

चांगला CIBIL स्कोर महत्त्वाचा का आहे?

चांगला CIBIL स्कोअर असणे (म्हणजे 700 आणि 900 मधील एक) खूप फायदेशीर आहे. कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड अर्जांचा विचार करताना बँका आणि इतर कर्ज देणाऱ्या संस्थांद्वारे हा स्कोअर विचारात घेतला जातो. अशा प्रकारे, ते या संभाव्य सावकारांना तुमच्या क्रेडिटसाठीच्या विनंत्या मंजूर करण्यात अधिक आत्मविश्वास देऊ शकतात.

यामुळे तुमच्यासाठी काही इतर फायदे देखील होऊ शकतात, जसे की:

कर्जावरील कमी व्याजदर
जास्त क्रेडिट रक्कम
परतफेडीच्या चांगल्या अटी, जसे की दीर्घ किंवा अधिक लवचिक परतफेडीचा कालावधी
एक जलद कर्ज मंजूरी प्रक्रिया
कर्ज देणाऱ्या संस्थांची अधिक निवड

CIBIL क्रेडिट स्कोअरची गणना कशी केली जाते?

एखाद्या व्यक्तीचा CIBIL स्कोर चार मुख्य घटकांचा वापर करून मोजला जातो. यातील प्रत्येक घटकाला तुमच्या अंतिम स्कोअरवर वेगळे वेटेज असेल. हे घटक आहेत:

घटक	वजन	या घटकांवर काय परिणाम होऊ शकतो?
पेमेंट इतिहास	30%	तुमची क्रेडिट कार्ड बिले, कर्जे आणि EMI चे वेळेवर पेमेंट केल्याने चांगला स्कोअर राखण्यात मदत होऊ शकते, विलंबित किंवा डिफॉल्ट पेमेंटमुळे तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी होईल.
क्रेडिट युटिलायझेशन	25%	क्रेडिट युटिलायझेशन म्हणजे तुम्ही वापरत असलेली तुमच्या क्रेडिट मर्यादेची रक्कम. जर हे जास्त असेल, तर ते तुमचा स्कोअर कमी करेल, आदर्शपणे, तुम्ही तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या 30% पेक्षा जास्त खर्च करू नये, जेणेकरुन तुम्ही तुमचे कर्ज वाढलेले दिसत नाही.
क्रेडिट प्रकार आणि कालावधी	25%	तुमच्याकडे कोणत्या प्रकारचे क्रेडिट आहे हे देखील महत्त्वाचे आहे. दोन मुख्य प्रकार आहेत - असुरक्षित कर्ज (उदा. क्रेडिट कार्ड आणि वैयक्तिक कर्ज) आणि सुरक्षित कर्ज (उदा. वाहन कर्ज किंवा गृह कर्ज). दोन्हीचे निरोगी मिश्रण असण्याची शिफारस केली जाते, तुमच्या क्रेडिट इतिहासाचे वय मूलत: तुमचे क्रेडिट खाते किती काळ आहे, तसेच तुम्ही तुमच्या कर्जाची परतफेड करण्यासाठी किती वेळ घेतला आहे.
क्रेडिट चौकशी	20%	तुम्ही क्रेडिटसाठी किती वेळा अर्ज केला आहे याचा तुमच्या स्कोअरवर परिणाम होऊ शकतो, विशेषत: जर ते थोड्या कालावधीत केले गेले असतील. यामध्ये क्रेडिट कार्ड, कर्ज इत्यादींसाठी अर्ज करणे समाविष्ट आहे, जास्त चौकशी तुमचा स्कोअर कमी करू शकते.

चांगला CIBIL स्कोअर राखणे ही एक संथ प्रक्रिया असू शकते. तुम्हाला सातत्यपूर्ण आणि वेळेवर परतफेडीचे वर्तन दाखवणे आवश्यक आहे आणि तुमचा स्कोअर उच्च ठेवण्यासाठी तुमच्याकडे उपलब्ध असलेले क्रेडिट जबाबदारीने हाताळणे आवश्यक आहे.

तुमचा CIBIL स्कोर कसा तपासायचा?

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने सर्व क्रेडिट माहिती कंपन्यांना वापरकर्त्यांना ऑनलाइन क्रेडिट स्कोअर तपासण्याची परवानगी देणे आणि प्रत्येक वर्षी एक विनामूल्य क्रेडिट स्कोअर अहवाल प्रदान करणे अनिवार्य केले आहे. हे CIBIL वेबसाइटद्वारे सहज करता येते.

सिबिल स्कोअर ऑनलाइन कसा तपासायचा

या चरणांचे पालन केले पाहिजे:

पायरी 1: CIBIL वेबसाइटवर जा, आणि तुमचा स्कोअर जाणून घ्या किंवा तुमचा CIBIL स्कोर मिळवा पर्यायावर क्लिक करा.
पायरी 2: तुमचे लॉगिन क्रेडेन्शियल्स वापरून लॉग इन करा किंवा नवीन खाते तयार करा. असे करण्यासाठी, तुम्हाला तुमचे नाव, संपर्क क्रमांक आणि ईमेल पत्ता वापरावा लागेल आणि पासवर्ड तयार करावा लागेल.
पायरी 3: तुम्हाला आयडी प्रूफ (पासपोर्ट क्रमांक, पॅन कार्ड, आधार किंवा मतदार आयडी) आणि तुमचा पिन कोड आणि जन्मतारीख यासारखी अतिरिक्त माहिती देखील जोडावी लागेल.
चरण 4: एकदा हे पूर्ण झाल्यानंतर फॉर्म सबमिट करा.
पायरी 5: तुम्हाला तुमची ओळख सत्यापित करण्यासाठी तुमच्या नोंदणीकृत फोन नंबर आणि ईमेल-आयडीवर एक OTP प्राप्त होईल.
पायरी 6: एकदा तुम्ही OTP टाइप केल्यानंतर आणि पडताळणी केल्यानंतर, तुम्ही लॉग इन करू शकता आणि तुमचा CIBIL क्रेडिट स्कोअर तपासण्यासाठी डॅशबोर्डवर जाऊ शकता.
पायरी 7: तुम्हाला myscore.cibil.com वर पुनर्निर्देशित केले जाईल, जिथे तुम्ही तुमचे तपशील वापरून लॉग इन करू शकता. येथे, तुम्ही तुमचा क्रेडिट स्कोअर पाहण्यास सक्षम असाल.

तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट मिळविण्यासाठी

पायरी 8: तुमच्या डॅशबोर्डवरील “क्रेडिट रिपोर्ट” पर्यायावर क्लिक करा.
पायरी 9: तुम्हाला एका प्रमाणीकरण पृष्ठावर नेले जाईल जिथे तुम्हाला तुमच्या क्रेडिट इतिहासाशी संबंधित अतिरिक्त माहिती भरणे आवश्यक आहे, जसे की तुमच्या कर्ज आणि क्रेडिट कार्डांबद्दलचे प्रश्न. CIBIL सोबत तुमची ओळख प्रमाणित करण्यासाठी तुम्हाला 5 पैकी किमान 3 बरोबर उत्तर द्यावे लागेल.
पायरी 10: एकदा प्रमाणीकृत झाल्यानंतर, तुमचा संपूर्ण क्रेडिट अहवाल तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल-आयडीवर 24 तासांच्या आत वितरित केला जाईल

लक्षात ठेवा तुम्ही तुमचा क्रेडिट स्कोअर वर्षातून एकदाच मोफत तपासू शकता. तुम्हाला अधिक वारंवार क्रेडिट रिपोर्ट्स प्राप्त करायचे असल्यास, तुम्ही या माहितीसाठी CIBIL ला पैसे देऊन तसे करू शकता. सध्या, क्रेडिट अहवालासाठी दर सुमारे ₹550 आहे.

CIBIL स्कोर ऑफलाइन कसा तपासायचा

तुम्ही तुमचा CIBIL क्रेडिट स्कोअर देखील मिळवू शकता आणि या चरणांचे अनुसरण करून तुम्हाला प्रत्यक्ष मेलद्वारे अहवाल देऊ शकता:

पायरी 1: CIBIL वेबसाईटवरून क्रेडिट स्कोअर रिक्वेस्ट फॉर्म डाउनलोड करा.
पायरी 2: त्याची प्रिंट काढा आणि सर्व आवश्यक माहिती योग्यरित्या भरा.
पायरी 3: तुम्हाला तुमच्या ओळखपत्राची प्रत (जसे की पासपोर्ट क्रमांक, पॅन कार्ड, आधार किंवा मतदार आयडी) सोबत जोडावी लागेल.
पायरी 4: "TransUnion CIBIL" ला तयार केलेला डिमांड ड्राफ्ट देखील जोडा, हे ₹164 (फक्त क्रेडिट रिपोर्टसाठी) किंवा ₹5500 (क्रेडिट रिपोर्ट आणि क्रेडिट स्कोअर दोन्हीसाठी) चा असावा.
पायरी 5: एकदा हे पूर्ण झाल्यानंतर वरील कागदपत्रे ईमेल, पोस्ट किंवा कुरियरद्वारे पाठवा:
- ईमेलद्वारे पाठवत असल्यास, स्कॅन केलेली कागदपत्रे cibilinfo@transunion.com वर पाठवा
- पोस्टाने पाठवत असल्यास, कागदपत्रे येथे पाठवा:

ट्रान्सयुनियन सिबिल लिमिटेड (पूर्वी: क्रेडिट इन्फॉर्मेशन ब्युरो (इंडिया) लिमिटेड)
एक इंडियाबुल्स सेंटर,
टॉवर 2A, 19 वा मजला, सेनापती बापट मार्ग,
एल्फिन्स्टन रोड,
मुंबई – 400013

पायरी 6: तुमचा क्रेडिट स्कोअर आणि अहवाल तुम्ही फॉर्ममध्ये दिलेल्या पत्त्यावर किंवा तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल पत्त्यावर मेल केला जाईल.

तुमचा CIBIL स्कोर कसा सुधारायचा?

उच्च CIBIL स्कोअर असणे महत्त्वाचे आहे, कारण जेव्हा तुम्ही कर्ज आणि इतर क्रेडिटसाठी अर्ज करता तेव्हा ते बँका आणि कर्ज देणाऱ्या संस्थांना तुमच्या बाजूने निर्णय घेण्यास मदत करू शकतात. हे फायदेशीर असल्याने, तुम्ही तुमचा CIBIL स्कोअर सुधारू शकता असे काही मार्ग येथे आहेत:

तुमचा CIBIL स्कोअर नियमितपणे तपासा जेणेकरून तुम्ही नेमके कुठे उभे आहात हे कळेल.
तुमच्या क्रेडिट अहवालाचे नियमितपणे पुनरावलोकन करा जेणेकरून तुम्ही कोणत्याही त्रुटी लवकर सुधारू शकाल.
तुमची EMI आणि क्रेडिट कार्डची बिले नियमित आणि वेळेवर भरा; कोणतीही चुकलेली देयके आणि विलंब टाळा.
तुमच्या क्रेडिट कार्ड मर्यादेचा जास्त वापर करू नका आणि तुमचे क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो (CUR) 30% च्या आत ठेवा.
तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवण्याचा प्रयत्न करा (म्हणजे तुमच्या क्रेडिट कार्डची एकूण खर्च मर्यादा).
कमी कालावधीत एकाधिक कर्जे किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करणे टाळा.
आवश्यक नसल्यास, तुमची जुनी क्रेडिट कार्डे रद्द करू नका; जुनी कार्डे सावकारांना खात्री देऊ शकतात की तुमच्याकडे जबाबदार क्रेडिट इतिहास आहे.

एखाद्या व्यक्तीचा CIBIL स्कोर हा त्यांच्या कर्जाच्या इतिहासाचे प्रतिनिधित्व करतो. ही संख्या बँका आणि कर्ज देणाऱ्या संस्थांना त्यांची "क्रेडिट योग्यता" किंवा ते कर्ज किंवा क्रेडिटवर डिफॉल्ट होण्याची शक्यता निर्धारित करण्यात मदत करते.

CIBIL स्कोअर जास्त असल्‍याने अनेक फायदे मिळू शकतात, जसे की कमी व्याजदर, तर कमी स्कोअरमुळे कर्जाचे अर्ज नाकारले जाऊ शकतात. चांगला CIBIL स्कोअर राखणे सोपे आहे, जेणेकरुन जेव्हा गरज असेल तेव्हा क्रेडिट संधी सहज मिळू शकतात.