क्रेडिट स्कोअर हा एक नंबर आहे जो बँका, सावकार आणि वित्तीय संस्थांद्वारे एखाद्या व्यक्तीची कर्ज किंवा कर्जाची परतफेड करण्याची क्षमता ठरवण्यासाठी वापरली जाते. चांगला क्रेडिट स्कोअर असणे खूप महत्वाचे असू शकते, कारण या संस्थांना हे दर्शवते की तुम्ही भूतकाळात जबाबदार क्रेडिट वर्तन दाखवत आहात.

हे संभाव्य सावकारांना कर्ज आणि इतर प्रकारच्या क्रेडिटसाठी तुमच्या विनंत्या मंजूर करण्यात अधिक आत्मविश्वास देऊ शकते. यामुळे तुमच्यासाठी कमी व्याजदर, चांगल्या परतफेडीच्या अटी आणि अगदी जलद कर्ज मंजूरी प्रक्रिया यासारखे इतर फायदे देखील होऊ शकतात.

सर्वसाधारणपणे, क्रेडिट स्कोअर खालीलप्रमाणे आहेत:

• 300-579 - खराब

• 580-669 - योग्य

• 670-739 – चांगला

• 740-799 – खुप चांगला

• 800-850 – उत्कृष्ट

700-750 च्या वरचा क्रेडिट स्कोअर सामान्यतः चांगला मानला जात असला तरी, तुमचा क्रेडिट स्कोअर उच्च राहील याची खात्री करण्यासाठी आणि तुम्हाला कमकुवत स्कोअर मिळण्यापासून वाचण्यासाठी तुम्ही अनेक मार्गांनी सुधारणा करू शकता.

1. तुमची परतफेड वेळेवर करा

तुमच्या क्रेडिट स्कोअरची गणना करण्यासाठी क्रेडिट ब्युरो (जसे की CIBIL) वापरत असलेल्या प्रमुख घटकांपैकी एक म्हणजे कोणत्याही थकित कर्जाची वेळेवर परतफेड करणे. यात ईएमआय, क्रेडिट कार्डची थकबाकी आणि दंड टाळण्यासाठी आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी करण्यासाठी वेळेवर कर्ज भरणे समाविष्ट आहे.

जर तुम्ही ते वेळेवर करणे विसरलात तर, स्मरणपत्रे सेट करण्याचा प्रयत्न करा जेणेकरून तुम्ही कधीही चुकणार नाही किंवा या पेमेंटसाठी उशीर होणार नाही.

2. तुमच्या क्रेडिट मर्यादेसह शिस्तबद्ध रहा

तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करणारा आणखी एक घटक म्हणजे तुमचे क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो (CUR). कर्जदाते सहसा असे मानतात की 30% पेक्षा जास्त CUR हे वाईट चिन्ह आहे आणि तुमचा स्कोअर कमी करेल. त्यामुळे या मर्यादेत राहण्याचा प्रयत्न करा.

याचा अर्थ असा की तुम्ही तुमचे क्रेडिट कार्ड त्याच्या मर्यादेपर्यंत वापरणे टाळण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे, तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या फक्त 30% पर्यंत वापर मर्यादित ठेवा. उदाहरणार्थ, तुमची क्रेडिट मर्यादा ₹1,00,000 प्रति महिना असल्यास, तुम्ही तुमच्या क्रेडिट कार्डमधून ₹30,000 पेक्षा जास्त न वापरण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. नियुक्त केलेली मर्यादा तुमच्या गरजांसाठी पुरेशी नसल्यास, तुमच्या कार्ड जारीकर्त्याला तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवण्यास सांगा किंवा दुसरे कार्ड निवडा.

3. जुनी क्रेडिट कार्डे रद्द करणे टाळा

जुनी क्रेडिट कार्डे आणि खाती संभाव्य सावकार दर्शवतात की तुम्ही तुमची बिले वेळेवर भरत आहात, जे क्रेडिट ब्युरोद्वारे सकारात्मक मानले जाते. त्यामुळे, तुमच्याकडे जुनी क्रेडिट कार्डे असल्यास, तुमचा क्रेडिट इतिहास सुधारण्यासाठी आणि चांगला क्रेडिट स्कोअर राखण्यासाठी ते शक्य तितक्या लांब ठेवण्याचा प्रयत्न करा.

4. त्रुटींसाठी तुमचा क्रेडिट अहवाल नियमितपणे तपासा

तुमचा क्रेडिट स्कोअर उच्च राहील याची खात्री करण्यासाठी, तुमच्या क्रेडिट अहवालाचे नियमितपणे पुनरावलोकन करा जेणेकरुन तुम्हाला ते नक्की कळेल. अशा प्रकारे तुम्ही तुमच्या स्कोअरवर (जसे की प्रशासकीय चुका, फसवे व्यवहार इ.) काही त्रुटी आहेत का ते तपासू शकता आणि शक्य तितक्या लवकर त्या दुरुस्त करू शकता.

रिझर्व्ह बँकेने भारतातील सर्व परवानाधारक क्रेडिट माहिती कंपन्यांना तुमचा क्रेडिट स्कोअर ऑनलाइन तपासण्याची परवानगी देणे आणि दरवर्षी एक विनामूल्य क्रेडिट स्कोअर अहवाल प्रदान करणे अनिवार्य केले आहे. जर तुम्हाला तुमचा क्रेडिट स्कोअर यापेक्षा जास्त वेळा तपासायचा असेल, तर बहुतेक क्रेडिट ब्युरो सशुल्क मासिक अपडेट देखील देतात.

5. हेल्दी क्रेडिट मिक्स राखण्याचा प्रयत्न करा

तुमचा क्रेडिट स्कोअर निरोगी राहील याची खात्री करण्यासाठी, असुरक्षित कर्जे आणि सुरक्षित कर्जे यांचे मिश्रण निवडण्याचा सल्ला दिला जातो. असुरक्षित कर्जांमध्ये क्रेडिट कार्ड आणि वैयक्तिक कर्ज यासारख्या गोष्टींचा समावेश होतो आणि कर्ज देणाऱ्या संस्थांकडून यापैकी बरीचशी कर्जे असणे नकारात्मक दिसू शकते. दुसरीकडे, सुरक्षित कर्ज, जसे की वाहन कर्ज किंवा गृह कर्ज, सावकार आणि क्रेडिट ब्युरोद्वारे प्राधान्य दिले जाते.

असुरक्षित आणि सुरक्षित कर्ज, तसेच दीर्घ आणि लहान कालावधी असलेल्या कर्जांचे चांगले मिश्रण निवडण्याचा प्रयत्न करा. तथापि, हे लक्षात घेणे चांगले आहे की ज्यांची संख्या जास्त सुरक्षित कर्जे आहेत त्यांना कर्ज देणाऱ्या संस्थांकडून प्राधान्य दिले जाते.

6. एकाच वेळी अनेक कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करणे टाळा

समजा तुम्ही कमी कालावधीत खूप जास्त कर्जे किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज केला (किंवा तुम्ही नेहमी तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या जवळ असलात तरीही). अशा परिस्थितीत, तुम्ही कदाचित "क्रेडिट हंग्री बिहेविअर" म्हणून ओळखले जाणारे किंवा क्रेडिटवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून असलेल्या एखाद्याचे वर्तन प्रदर्शित करत असाल.

क्रेडिट ब्युरो अशा अर्जांचा मागोवा घेतील आणि ते एखाद्या व्यक्तीची क्रेडिट पात्रता कमी करणारे म्हणून विचार करतील. म्हणजे तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी होण्याची शक्यता आहे.

हे टाळण्यासाठी, अगदी आवश्यक असेल तेव्हाच कर्ज घेण्याचा प्रयत्न करा आणि तुम्ही तुमच्या क्रेडिट कार्डच्या मर्यादेच्या जवळ येत नाही याची खात्री करा. तसेच, दुसरे कर्ज घेण्यापूर्वी एक कर्जाची परतफेड पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करा. जर तुम्हाला अतिरिक्त क्रेडिट कार्डबद्दल विचारायचे असेल तर, "सॉफ्ट इन्क्वायर्स" द्वारे ऑनलाइन करण्याचा प्रयत्न करा. कठोर चौकशी – जसे थेट क्रेडिट कार्ड कंपन्यांशी संपर्क साधणे – तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करेल.

7. तुमच्या कर्जासाठी दीर्घ कालावधी निवडा

कर्ज घेताना, दीर्घ कालावधीसाठी निवड करण्याचा प्रयत्न करा. याचा अर्थ असा की तुमच्याकडे कर्जाची परतफेड करण्यासाठी अधिक वेळ असेल आणि EMI कमी होतील, ज्यामुळे तुमचे सर्व पेमेंट वेळेवर करणे सोपे होईल. अशा प्रकारे, तुम्ही पेमेंट चुकवणे किंवा ईएमआय वगळणे आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी करणे टाळाल.

8. संयुक्त खाती आणि अर्जांची काळजी घ्या

संयुक्त खातेदार किंवा दुसऱ्याने घेतलेल्या कर्जासाठी संयुक्त अर्जदार होण्याचे टाळण्याचा प्रयत्न करा. अशा परिस्थितीत, तुमची चूक नसली तरीही तुमच्यावर परिणाम होऊ शकतो. दुसर्‍या पक्षाकडून पेमेंटमध्ये काही चूक झाल्यास, तुमचा क्रेडिट स्कोअर देखील कमी होईल.

तुमच्याकडे संयुक्त खाते किंवा कर्ज असणे आवश्यक असल्यास, सर्व कर्जे आणि कर्जे वेळेवर पूर्णपणे भरली गेली आहेत याची खात्री करून तुम्ही तुमचा स्कोअर कमी करणे टाळू शकता.

9. जर तुम्हाला शक्य असेल तर तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवा

तुमची बँक किंवा क्रेडिट कार्ड कंपनी तुमची क्रेडिट कार्ड मर्यादा वाढवण्याची ऑफर देत असल्यास, ती नाकारू नका. या वाढीचा तुमच्या स्कोअरवर सकारात्मक परिणाम होईल.

तथापि, जास्त क्रेडिट मर्यादा असण्याचा अर्थ असा नाही की तुम्हाला जास्त पैसे खर्च करावे लागतील. खरं तर, तुमचा वापर कमी ठेवल्याने तुमच्या स्कोअरवर आणखी सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

10. नाकारल्यानंतर लगेचच क्रेडिटसाठी अर्ज करणे टाळा

जर तुम्ही कर्जासाठी किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज केला असेल आणि हा अर्ज नाकारला गेला असेल, तर तुम्ही काही काळासाठी क्रेडिटसाठी अर्ज करणे टाळावे. कारण तुमच्या अर्जाची (आणि ती नाकारण्याची) माहिती तुमच्या क्रेडिट अहवालात नोंदवली जाईल आणि तुमचा स्कोअर कमी होऊ शकतो.

तुम्ही दुसर्‍या बँकेशी किंवा कर्ज देणाऱ्या संस्थेशी संपर्क साधल्यास, त्यांना हा कमी स्कोअर आणि नकार दिसेल आणि कदाचित तुम्हाला दुसर्‍यांदा नाकारले जाईल, ज्यामुळे तुमचा स्कोअर आणखी कमी होईल. त्याऐवजी, तुम्ही पुन्हा अर्ज करण्यापूर्वी तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारण्याची प्रतीक्षा करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.