ભારતમાં સરકારી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજનાઓ
2019ના અહેવાલ મુજબ ભારતમાં 1.3 અબજ નાગરિકોમાંથી માત્ર 472 મિલિયન લોકો પાસે જ માન્ય મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ કવરેજ છે.
આમ, અડધી વસ્તીને પણ મેડિકલ ખર્ચ સામે કોઈ કવરેજ નથી. તેમાં નોંધપાત્ર ગરીબીનો દર ઉમેરો, અને તમે સમજી શકો છો કે સમાજનો એક મોટો વર્ગ ગુણવત્તાયુક્ત હેલ્થસંભાળ સેવાઓ પરવડી શકે તેમ નથી.
તો, ભારતીય જનતા માટે મુખ્ય મેડિકલ સેવાઓ કેવી રીતે વધુ સુલભ બની શકે?
સારો, જવાબ છે, નવીન અને મદદરૂપ હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજનાઓની મદદથી, ભારત સરકાર દ્વારા સમર્થિત.
અહીં ધ્યાનમાં લેવા માટેની કેટલીક સૌથી મહત્વપૂર્ણ યોજનાઓ છે, જેણે લાખો ભારતીયોને જ્યારે જરૂરિયાત ઊભી થાય ત્યારે ગુણવત્તાયુક્ત મેડિકલ સારવાર અને પ્રક્રિયાઓ પરવડી શકે છે.
1. આયુષ્માન ભારત હેઠળ પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ચ યોજના
PM-JAY એ વિશિષ્ટ હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસીનો સંદર્ભ આપે છે, જે ભારતના આર્થિક રીતે પડકારરૂપ તમામ નાગરિકો માટે ઉપલબ્ધ છે.
આવું એક પરિવાર વાર્ષિક રૂ. 30નું પ્રિમિયમ ચૂકવીને પ્રતિ વર્ષ રૂ.5 લાખ સુધીના મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ કવરેજનો ક્લેમ કરી શકે છે.
આ મેડિકલ કવરેજ ઉપરાંત, આ યોજનાને કારણે સમગ્ર દેશમાં લગભગ 1.5 લાખ હેલ્થ અને સુખાકારી કેન્દ્રોનું નિર્માણ પણ થયું છે.
2. આવાઝ હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ સ્કિમ
કેરળ સરકાર દ્વારા 2017 માં શરૂ કરવામાં આવેલ, આ વિશિષ્ટ ઇન્શ્યુરન્સ પોલિસી કેરળના આંતર-રાજ્ય મજૂરોને લક્ષ્ય બનાવે છે, જેઓ મેડિકલ કવરેજ વિનાના છે.
મેડિકલ ઇમરજન્સી દરમિયાન નાણાકીય સહાય ઉપરાંત, આ યોજના પોલિસીધારકના પરિવારના સભ્યોને મૃત્યુ લાભની સુવિધા પણ આપે છે.
તમે આવા પ્લાનમાંથી રૂ.15000 સુધીના મેડિકલ કવરેજનો ક્લેમ કરી શકો છો. ડેથ બેનિફિટ ફીચર પોલિસીધારકના મૃત્યુ પછી પરિવારના જીવિત સભ્યોને રૂ. 2 લાખનું પેઆઉટ પૂરું પાડે છે.
જો કે, આ સુવિધા ફક્ત 18 થી 60 વર્ષની વયના મજૂરો માટે જ ઉપલબ્ધ છે. તેથી, સિનિયર સિટિઝન આવા કવરેજ માટે લાયક નથી
3. ભામાશાહ સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના
ભામાશાહ સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના એ રાજસ્થાનના ગ્રામીણ રહેવાસીઓને હેલ્થ સંભાળ કવરેજ પ્રદાન કરવાની વિશિષ્ટ પહેલ છે.
જે વ્યક્તિઓ રાષ્ટ્રીય હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના અને રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા અધિનિયમ (NFSA) ના લાભોનો ક્લેમ કરવા પાત્ર છે તેઓ પણ આ યોજનાને પસંદ કરવા માટે પાત્ર છે.
યાદ રાખવાનું બીજું મહત્વનું પાસું એ છે કે જ્યારે પૉલિસીધારકની ઉંમરની વાત આવે છે ત્યારે આ સ્કીમની કોઈ ઉચ્ચ મર્યાદા નથી.
4. મુખ્યમંત્રી કામ્પ્રીહેન્સિવ ઈન્સ્યોરન્સ સ્કિમ
તમિલનાડુ, યુનાઈટેડ ઈન્ડિયા ઈન્સ્યોરન્સ કંપની સાથે મળીને રાજ્યમાં જરૂરિયાતમંદ લોકોને આ પ્રભાવશાળી ફેમિલી ફ્લોટર મેડિકલ ઈન્સ્યોરન્સ ઓફર કરે છે.
ખાસ કરીને, વાર્ષિક રૂ. 75000 થી ઓછી કમાણી કરનાર વ્યક્તિઓ આ યોજના માટે પાત્ર છે. જો તમે આ ઓફરનો લાભ લો છો, તો તમે પસંદગીની સરકારી અને ખાનગી મેડિકલ સુવિધાઓ પર હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાના ખર્ચ તરીકે રૂ.5 લાખ સુધીનો ક્લેમ કરી શકો છો.
મુખ્યમંત્રી કામ્પ્રીહેન્સિવ ઈન્સ્યોરન્સ સ્કિમ વિશે વધુ જાણો
5. આમ આદમી બિમા યોજના
નજીવી કિંમતે બીજી અત્યંત ઉપયોગી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના આમ આદમી બિમા યોજના અથવા AABY છે. જો કે, તે માત્ર પસંદગીના વ્યવસાયોમાં રોકાયેલા વ્યક્તિઓ માટે જ ઉપલબ્ધ છે.
આ યોજના 48 વિવિધ વ્યવસાયોને સમર્થન આપે છે, જે મોટાભાગે વેવિંગ, સુથારીકામ, માછીમારી અને વધુ સંબંધિત છે.
તમારા વ્યવસાયમાંના એક વ્યવસાય સિવાય, અરજદાર કમાનાર કુટુંબનો વડા પણ હોવો જોઈએ.
પૉલિસીધારકો રૂ.200નું વાર્ષિક પ્રીમિયમ ચૂકવીને આવી યોજનામાંથી કવરેજ તરીકે રૂ.30000 સુધીનો ક્લેમ કરી શકે છે.
6. કેન્દ્ર સરકારની હેલ્થ સ્કિમ
કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સંચાલિત, આ વિશિષ્ટ ઇન્શ્યુરન્સ સ્કિમનો હેતુ માત્ર કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓને પૂરો પાડવાનો છે.
ભારતીય રેલ્વેના ઉચ્ચ રેન્કિંગ કર્મચારીઓ, સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશો અને કેન્દ્ર સરકાર હેઠળના અન્ય મહત્વપૂર્ણ કર્મચારીઓ આ યોજનાનો લાભ મેળવી શકે છે.
તે હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાના લાભો તેમજ સ્થાનિક સારવાર કવરેજ આપે છે. તદુપરાંત, તમે આવી પોલિસીમાંથી હોમિયોપેથી અને નેચરોપેથી ખર્ચ પણ મેળવી શકો છો.
હાલમાં, CGHS ભારતના 71 શહેરોમાં ઉપલબ્ધ છે. તેમ છતાં, આ સૂચિમાં આખરે વધુ શહેરો ઉમેરવાની અપેક્ષા રાખો.
7. કારુણ્ય હેલ્થ સ્કિમ
કરુણ્ય હેલ્થ સ્કિમ એ કેરળ સરકારની બીજી લોકપ્રિય પહેલ છે, કારુણ્ય મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ પ્લાન સમાજના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગના વ્યક્તિઓને ગંભીર બીમારી કવરેજ આપે છે.
કેન્સરથી લઈને કાર્ડિયાક સ્થિતિઓ સુધી, આ તમામ હેલ્થ સમસ્યાઓને ક્રોનિક બીમારીઓ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવી છે. ધ્યાનમાં રાખો કે ગંભીર બીમારીઓ માટે નાણાકીય કવરેજ મોટાભાગની માનક નીતિઓ હેઠળ મર્યાદિત છે.
આ યોજનાને પસંદ કરવા માટે, તમારે તમારા આધાર કાર્ડની ફોટોકોપી સાથે તમારું આવકનું પ્રમાણપત્ર સબમિટ કરવું પડશે.
8. એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઇન્શ્યુરન્સ સ્કિમ
જો તમે ફેક્ટરી કામદાર છો, તો આ સરકારી પહેલ તમારા કલ્યાણની ચિંતા કરે છે. દેશની આઝાદી પછી ભારતીય ફેક્ટરીઓમાં મૃત્યુ અને વિકલાંગતાની સંખ્યા ઘટાડવા માટે, સરકારે ફેક્ટરીના કર્મચારીઓ માટે આ ઇન્શ્યુરન્સ સુવિધા શરૂ કરી.
જ્યારે આ યોજના શરૂઆતમાં ફક્ત કાનપુર અને દિલ્હીની ફેક્ટરીઓ સુધી મર્યાદિત હતી, ત્યારથી તે સમગ્ર ભારતમાં 7 લાખથી વધુ ફેક્ટરીઓને ટેકો આપવા માટે અપગ્રેડ કરવામાં આવી છે.
એમ્પ્લોયી સ્ટેટે ઇન્શ્યુરન્સ યોજના વિશે વધુ જાણો
9. પ્રધાનમંત્રી સુરક્ષા બિમા યોજના
ભારત સરકારે દેશમાં મેડિકલ રીતે આવરી લેવામાં આવતી વ્યક્તિઓની સંખ્યામાં વધારો કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રી સુરક્ષા બિમા યોજના આ દિશામાં એક પગલું છે, જે પોલિસીધારકોને અકસ્માત મૃત્યુ અને અપંગતાના લાભો ઓફર કરે છે.
આંશિક વિકલાંગતાથી પીડિત વ્યક્તિઓ યોજનામાંથી રૂ. 1 લાખ સુધીનો ક્લેમ કરી શકે છે, જ્યારે કુલ વિકલાંગતા/મૃત્યુથી પીડિત લોકો રૂ.2 લાખ સુધીના લાભો પસંદ કરી શકે છે. આવા કવરેજ મેળવવા માટે, તમારે વાર્ષિક રૂ.12નું પ્રીમિયમ ચૂકવવું પડશે.
કોઈપણ બેંકમાં બચત ખાતું ધરાવતા 18 થી 70 વર્ષની વયના અરજદારો યોજના સંબંધિત લાભો મેળવવા માટે પાત્ર છે.
10. મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે જન આરોગ્ય યોજના
મહારાષ્ટ્ર સરકારે ગરીબી રેખા નીચેની વ્યક્તિઓ માટે આ વિશેષ મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના શરૂ કરી છે.
જો કે, માત્ર પસંદગીના જિલ્લાના રહેવાસી જ અરજી કરી શકે છે. પૉલિસીધારકો કવરેજના પ્રથમ દિવસથી રોગો, ચિહ્નિત સમાવેશ માટે નાણાકીય લાભનો ક્લેમ કરી શકે છે. મહત્તમ કવરેજ રકમ રૂ.1.5 લાખ સુધીની છે.
મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે જન આરોગ્ય યોજના વિશે વધુ જાણો
11. ડૉ.વાયએસઆર આરોગ્યશ્રી હેલ્થ કેર ટ્રસ્ટ આંધ્રપ્રદેશ રાજ્ય સરકાર
એક યોજના હોવાને બદલે, આ એક છત્ર યોજના છે જેમાં આંધ્ર પ્રદેશના રહેવાસીઓ માટે ચાર વિવિધ પ્રકારની નીતિઓનો સમાવેશ થાય છે.
એક ગરીબોને ફાયદો થાય છે, જ્યારે બીજો ગરીબી રેખાથી ઉપરની વ્યક્તિઓને લક્ષિત કરવામાં આવે છે. ત્રીજી વિવિધતા પત્રકારોને આવરી લે છે, કેશલેસ સારવાર ઓફર કરે છે. છેલ્લે, આ છત્ર યોજનાનો બીજો ભાગ માત્ર રાજ્યના કર્મચારીઓને પૂરો પાડે છે.
ડૉ વાયએસઆર આરોગ્યશ્રી હેલ્થ કેર ટ્રસ્ટ આંધ્ર પ્રદેશ રાજ્ય સરકાર વિશે વધુ જાણો
12. મુખ્ય મંત્રી અમૃતમ યોજના
મુખ્યમંત્રી અમૃતમ યોજના એ ચોક્કસ યોજના છે જે ગુજરાત સરકારની પહેલના ભાગ રૂપે 2012 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેનો ઉદ્દેશ્ય રાજ્યના નિમ્ન મધ્યમ વર્ગના નાગરિકો અને ગરીબી રેખા હેઠળના લોકોને મદદ કરવાનો છે.
ફેમિલી ફ્લોટર પોલિસીના ભાગરૂપે લાભાર્થીઓને રૂ.3 લાખની ઇન્શ્યુરન્સ ની રકમ ઉપલબ્ધ છે. તમે ટ્રસ્ટ આધારિત હોસ્પિટલો, જાહેર અને ખાનગી હોસ્પિટલો સહિત વિવિધ મેડિકલ સુવિધાઓમાં સારવાર લઈ શકો છો.
13. રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય ઇન્શ્યુરન્સ યોજના
અસંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરતા મજૂરો અને તે વ્યક્તિઓ પાસે ઘણીવાર હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ કવરેજનો અભાવ હોય છે. જો કે, અન્ય લોકોની જેમ આ લોકોને પણ બીમારી અને અકસ્માતોનો સામનો કરવો પડે છે. આમ, મેડિકલ કવરેજની જરૂરિયાત તેમના માટે એટલી જ સ્પષ્ટ છે જેટલી તે અન્ય લોકો માટે છે.
શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલય અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો અને તેમના પરિવારો (5 લોકો સુધી) આવી નીતિઓ ઓફર કરવા માટે જવાબદાર છે.
14. પશ્ચિમ બંગાળ હેલ્થ સ્કિમ
પશ્ચિમ બંગાળ રાજ્ય સરકારના કર્મચારીઓ આ વિશેષ મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ સ્કિમનો લાભ લઈ શકે છે. તે 2008 માં રજૂ કરવામાં આવી હતી અને રૂ.1 લાખની ઇન્શ્યુરન્સ ની રકમ ઓફર કરે છે. કર્મચારી અને તેના પરિવારના સભ્યોને. આ યોજના અમુક કેસોમાં સર્જરી ખર્ચ તેમજ OPD સારવારને સમર્થન આપે છે.
યાદ રાખવાનો બીજો મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો, વર્તમાન કર્મચારીઓ સિવાય, આ યોજનામાં પેન્શનરો માટે સમાન જોગવાઈઓ પણ છે.
પશ્ચિમ બંગાળ હેલ્થ યોજના વિશે વધુ જાણો
15. યુનિવર્સલ હેલ્થ ઈન્સ્યોરન્સ સ્કીમ
એક છે. 5 થી 70 વર્ષની વયના અરજદારો આવા કવરેજ માટે પસંદગી કરી શકે છે.
ઉપરાંત, જે વ્યક્તિઓ ગરીબી રેખા નીચે વર્ગીકૃત થઈ શકે છે તેઓ જરૂરી દસ્તાવેજો સબમિટ કર્યા પછી તેનો લાભ મેળવી શકે છે.
હોસ્પિટલમાં દાખલ થવું, આકસ્મિક વિકલાંગતા અને વધુ આ નીતિ હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા છે. જો કે, પોલિસીનું પ્રીમિયમ તમારા કુટુંબના કદ અને આવરી લેવામાં આવેલી વ્યક્તિઓની સંખ્યા પર આધારિત છે.
યુનિવર્સલ હેલ્થ ઈન્સ્યોરન્સ સ્કીમ વિશે વધુ જાણો
16. યશસ્વિની હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના
કો-ઓપરેટિવ સાથે સંકળાયેલા કર્ણાટકના ખેડૂતો આ યોજનામાંથી આર્થિક લાભનો લાભ લઈ શકે છે.
આ લોકો વિવિધ મેડિકલ ક્ષેત્રોમાં 800 થી વધુ પ્રક્રિયાઓ સામે મેડિકલ કવરેજ મેળવી શકે છે.
જો કે, લાભાર્થીઓએ સારવાર દરમિયાન જરૂરી નાણાકીય સહાય મેળવવા માટે માત્ર નેટવર્ક મેડિકલ સુવિધાઓની મુલાકાત લેવાની જરૂર છે.
યશસ્વિની હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના વિશે વધુ જાણો
17. તેલંગાણા રાજ્ય સરકાર - એમ્પ્લોયી અને જોયુર્નાલિસ્ટ હેલ્થ યોજના
તેલંગાણા રાજ્ય સરકાર તેના એમ્પ્લોયી અને જોયુર્નાલિસ્ટ વ્યાપક મેડિકલ કવરેજ આપે છે. વર્તમાન કર્મચારીઓ ઉપરાંત, આ નીતિ નિવૃત્ત અથવા ભૂતપૂર્વ કર્મચારીઓને પણ આવરી લે છે.
કેશલેસ સારવાર એ આ યોજનાનો પ્રાથમિક ફાયદો છે, જે પોલિસીધારકોને નાણાકીય ખામીઓનો સામનો કર્યા વિના સારવાર લેવા સક્ષમ બનાવે છે.
સરકારી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજનાઓ ઇચ્છનીય છે, મુખ્યત્વે કારણ કે તે સામાન્ય યોજનાઓની તુલનામાં ખર્ચના અપૂર્ણાંક પર ઉપલબ્ધ છે.
ઉપરોક્ત સૂચિબદ્ધ વિકલ્પો એ લોકો માટે ઉપલબ્ધ કેટલીક લોકપ્રિય સરકારી-સમર્થિત મેડિકલ કવરેજ સુવિધાઓ છે, જેઓ અન્યથા પરવડી શકતા નથી.
સરકારી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ યોજનાઓ વિશે વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
સરકારી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસી માટે પ્રિમિયમ કેવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે?
આવી યોજનાઓ માટેનું પ્રીમિયમ આવરી લેવામાં આવેલી વ્યક્તિઓની સંખ્યાના આધારે અલગ-અલગ હોય છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, યોજનાઓમાં લાભાર્થીઓને દર વર્ષે પ્રીમિયમ તરીકે પૂર્વ-નિર્ધારિત રકમ ચૂકવવાની જરૂર પડે છે.
તમે જે સ્કીમ મેળવવામાં રસ ધરાવો છો તેના આધારે, તમારે નિયમો અને શરતોને કાળજીપૂર્વક તપાસવી જોઈએ.
શું તમામ સરકારી હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ પોલિસી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા બનાવવામાં આવે છે?
મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ ઓફર કરતી સરકારી પહેલ રાજ્ય સરકાર અથવા કેન્દ્ર સરકાર તરફથી હોઈ શકે છે.
દા.ત. રાજ્ય સરકારના કર્મચારીઓ માત્ર રાજ્ય દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલ તબીબી વીમા કવરેજ મેળવવા માટે પાત્ર છે અને તેનાથી વિપરિત.
મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે જન આરોગ્ય યોજનાનું અગાઉનું નામ શું હતું?
આ ચોક્કસ યોજના અગાઉ રાજીવ ગાંધી જીવનદયી આરોગ્ય યોજના તરીકે જાણીતી હતી. 2017માં તેનું નામ બદલીને મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે જન હેલ્થ યોજના રાખવામાં આવ્યું.
મુખ્યમંત્રી કામ્પ્રીહેન્સિવ ઇન્શ્યુરન્સ યોજના માટે પાત્રતાના માપદંડ શું છે?
આ યોજના માટે પાત્ર બનવા માટે, તમારે બે મુખ્ય માપદંડોને પૂર્ણ કરવા આવશ્યક છે. પ્રથમ, તમારે તમિલનાડુના રહેવાસી હોવા જોઈએ. બીજું, તમારી ઘરની આવક વાર્ષિક રૂ.75000 સુધી મર્યાદિત છે.