इंटरनॅशनल ट्रॅव्हल इन्शुरन्स पॉलिसी ऑनलाइन खरेदी करा
Instant Policy, No Medical Check-ups
Image Source

बहुतांश लोकप्रिय पासपोर्ट निर्देशांकांनी 2023 या वर्षासाठी आपली क्रमवारी जाहीर केली आहे आणि त्यात भारताने कशी कामगिरी केली आहे हे जाणून घेण्यासाठी उत्साही प्रवासी धडपडत आहेत!

देशांनी कोरोनाचे नियम शिथिल केल्यामुळे, भारतीय पासपोर्ट रँक जाणून घेणे ही इतर देशांना वारंवार भेट देणाऱ्यांसाठी निश्चितच एक महत्वाची बाब आहे - मग ती बिझिनेससाठी असो किंवा विश्रांतीसाठी. येथे, आम्ही आपल्याला सर्वात योग्यरित्या अनुसरण केलेल्या दोन इंडेक्सनुसार भारताच्या पासपोर्ट रँकबद्दल माहिती देऊ: 

1. हेनली पासपोर्ट इंडेक्स आणि

2. आर्टन कॅपिटल द्वारा ग्लोबल पासपोर्ट पॉवर रॅंक.

चला पाहुया!

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्समध्ये भारताचा क्रमांक

 

जेव्हा पासपोर्टचा प्रश्न येतो, तेव्हा लोक एकतर त्याकडे संपूर्ण जगाचे प्रवेशद्वार म्हणून पाहतात किंवा त्यांच्या प्रवास स्वातंत्र्यात अडथळा म्हणून पाहतात.

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स एखाद्या विशिष्ट देशाच्या पासपोर्टहोल्डरला जग फिरण्याच्या शोधात किती स्वातंत्र्य मिळू शकते याचे अचूक मोजमाप प्रदान करते.

सर्वात विश्वासार्ह इंडेक्सपैकी एक - हा इंडेक्स व्हिसासाठी अर्ज न करता त्यांचे होल्डर किती देशांना भेट देऊ शकतात त्यानुसार पासपोर्टची क्रमवारी करतो.

हा विशेष इंडेक्स आंतरराष्ट्रीय हवाई वाहतूक संघटनेकडून आपला डेटा गोळा करतो आणि एकूण 199 पासपोर्टची क्रमवारी करतो. 

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्समध्ये गेल्या पाच वर्षांत भारताचा क्रमांक खालीलप्रमाणे आहे:

वर्ष पासपोर्ट रॅंक भारतीय पासपोर्टहोल्डर व्हिसाशिवाय किती देशांना भेट देऊ शकतात
2023 81 57
2022 87 60
2021 90 60
2020 82 58
2019 82 59

या नव्या क्रमवारीनुसार भारतीय पासपोर्टहोल्डर्सना ओशिनिया, मध्य पूर्व, आशिया, कॅरिबियन, अमेरिका आणि आफ्रिका या देशांमधील 59 देशांमध्ये व्हिसामुक्त प्रवासाचा आनंद घेता येणार आहे.

सध्या भारतीय पासपोर्ट उझबेकिस्तान आणि मॉरिटानियाशी जोडला गेला आहे.

अस्वीकरण - हा डेटा जानेवारी 2023 मध्ये अपडेट करण्यात आला होता.

जागतिक पासपोर्ट इंडेक्स मध्ये भारताचा क्रमांक

 

आर्टन कॅपिटलने सक्षम केलेला ग्लोबल पासपोर्ट इंडेक्स ही जगातील मूळ इंटरॅक्टिव्ह पासपोर्ट रँकिंग प्रणाली असल्याचा कलेम करते. हे नवीन व्हिसा चेंजेस आणि सवलतींशी संबंधित रिअल-टाइम अपडेट्स प्रदान करते.

या इंडेक्सद्वारे, व्यक्ती त्यांच्या पासपोर्टच्या मोबिलिटी स्कोअरचे कॅलक्युलेशन करू शकतील, जे व्हिसा ऑन अरायव्हल, व्हिसा-फ्री, ईव्हिसा आणि ईटीए विशेषाधिकारांनुसार कॅलक्युलेट केले जाते.

गेल्या पाच वर्षांतील भारताचा जागतिक पासपोर्ट इंडेक्स खालीलप्रमाणे आहे:

वर्ष पासपोर्ट रॅंक व्हिसा-मुक्त आणि व्हिसा ऑन अराइव्हल सुविधा देणाऱ्या देशांची संख्या.
2023 72 व्हिसा मुक्त: 24 | व्हिसा ऑन आरायव्हल: 48
2022 66 व्हिसा मुक्त: 20 | व्हिसा ऑन आरायव्हल: 48
2021 73 व्हिसा मुक्त: 21 | व्हिसा ऑन आरायव्हल: 38
2020 48 व्हिसा मुक्त: 17 | व्हिसा ऑन आरायव्हल: 30
2019 71 व्हिसा मुक्त: 26 | व्हिसा ऑन आरायव्हल: 45

सध्या ग्लोबल पासपोर्ट इंडेक्स रँकिंगनुसार भारतीय पासपोर्ट युगांडा, रवांडा आणि ताजिकिस्तानच्या पासपोर्टशी जोडला गेला आहे. 

 

आता आपण पासपोर्ट रँकिंगमध्ये भारताचे स्थान जाणून घेतले आहे, आपण वर नमूद केलेल्या दोन निर्देशांकांनुसार जगातील पहिल्या दहा सर्वात आणि सर्वात कमी शक्तिशाली पासपोर्टवर एक नजर टाकूया.

अस्वीकरण- हा डेटा जानेवारी 2023 मध्ये अपडेट करण्यात आला होता

जगातील 10 सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट

 
खालील तक्ता 2023 मध्ये जगातील सर्वात शक्तिशाली पासपोर्टच्या पहिल्या दहा रँक होल्डर्सचे वर्णन करतो. ही यादी त्यांच्या पासपोर्टहोल्डर्सना त्यांच्या ट्रीप सुरू होण्यापूर्वी व्हिसासाठी अर्ज न करता प्रवास करण्याच्या स्वातंत्र्याच्या दृष्टीने देण्यात येणाऱ्या फायद्यांनुसार आहे.

पासपोर्ट रॅंक हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स ग्लोबल पासपोर्ट इंडेक्स
1 सिंगापूर संयुक्त अरब अमिराती
2 जर्मनी, इटली, स्पेन जर्मनी, स्वीडन, फिनलंड, लक्झेंबर्ग, स्पेन, फ्रान्स इटली, नेदरलँड, ऑस्ट्रिया, दक्षिण कोरिया, स्वित्झर्लंड
3 ऑस्ट्रिया, फिनलंड, फ्रान्स, जपान, लक्झेंबर्ग, दक्षिण कोरिया, स्वीडन डेन्मार्क, बेल्जियम, नॉर्वे, पोर्तुगाल, पोलंड, आयर्लंड, यूके, न्यूझीलंड
4 डेन्मार्क, आयर्लंड, नेदरलँड, यूके ग्रीस, हंगेरी, जपान, ऑस्ट्रेलिया, झेक प्रजासत्ताक, कॅनडा, यूएसए
5 बेल्जियम, झेक प्रजासत्ताक, माल्टा, न्यूझीलंड, नॉर्वे, पोर्तुगाल, स्वित्झर्लंड सिंगापूर, माल्टा, लिथुआनिया, स्लोव्हाकिया
6 ऑस्ट्रेलिया, हंगेरी, प्लांड एस्टोनिया, लॅटव्हिया, स्लोव्हेनिया, लिकटेंस्टाईन
7 कॅनडा, ग्रीस आइसलँड
8 लिथुआनिया, यूएसए सायप्रस, क्रोएशिया, रोमानिया, बल्गेरिया
9 लॅटव्हिया, स्लोव्हाकिया, स्लोव्हेनिया मलेशिया
10 एस्टोनिया, आइसलँड मोनॅको

2023 मध्ये, हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्सनुसार, जपान 193 देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त प्रवेशासह पहिल्या क्रमांकावर आहे. 

तथापि, जागतिक पासपोर्ट इंडेक्सने लागू केलेल्या स्वतंत्र मेट्रिक्समुळे, या इंडेक्सची क्रमवारी हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्सपेक्षा भिन्न आहे.

जीपीआय नुसार, संयुक्त अरब अमिरातीचे पासपोर्ट त्याच्या होल्डर्सना जगभरात जास्तीत जास्त गतिशीलतेचे स्वातंत्र्य देतात. 

अस्वीकरण - हा डेटा जानेवारी 2023 मध्ये अपडेट करण्यात आला होता.

जगातील 10 सर्वात कमी शक्तिशाली पासपोर्ट

व्हिसा-मुक्त प्रवास ही एक लक्झरी गोष्ट असली तरी काही पासपोर्ट आहेत जे त्यांच्या होल्डर्सना अशा विशेषाधिकारांमध्ये मर्यादित प्रवेश देतात. 

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स आणि जागतिक पासपोर्ट इंडेक्सनुसार सर्वात कमी शक्तिशाली पासपोर्टची क्रमवारी दर्शविणारा तक्ता खालीलप्रमाणे आहे:

हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स रॅंक ग्लोबल पासपोर्ट इंडेक्स रॅंक
104 - अफगाणिस्तान 98 - अफगाणिस्तान
103 - इराक 97 – सीरिया
102 - सीरिया 96 – इराक
101 - पाकिस्तान 95 - सोमालिया
100 - येमेन, सोमालिया 94 - येमेन, पाकिस्तान
99 - नेपाळ, पॅलेस्टिनी प्रदेश 93 - बांगलादेश
98 - उत्तर कोरिया 92 - उत्तर कोरिया
97 - बांगलादेश 91 - पॅलेस्टिनी प्रदेश, लिबिया, इराण
96 - श्रीलंका, लिबिया 90 – दक्षिण सुदान, इरिट्रिया
95 - कोसोवो 89 - सुदान, इथिओपिया
94 - लेबनॉन 88 – श्रीलंका, नेपाळ, काँगो (DEM .REP)
93 - सुदान, इराण, इरिट्रिया 87 - नायजेरिया
92 – काँगो (डेम. रिप.) 86 – कोसोवो, म्यानमार, लेबनॉन

या दोन्ही इंडेक्सनी निश्चित केलेल्या क्रमवारीनुसार, अफगाणिस्तान पासपोर्ट प्रवाशांना व्हिसा-मुक्त आंतरराष्ट्रीय प्रवासात सर्वात कमी स्वातंत्र्य देते.

2024 आणि त्यानंतरच्या जगातील भारतीय पासपोर्ट रँकिंगबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी, वरील इंडेक्सवर लक्ष ठेवा.

अस्वीकरण - हा डेटा जानेवारी 2023 मध्ये अपडेट करण्यात आला होता.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

जगात पासपोर्टला रँकिंग देणारे इतर काही इंडेक्स कोणते आहेत?

बायत मायग्रेशन इंडेक्स, लॅटीट्यूड कंट्री अॅक्सेस टूल, नोमॅड कॅपिटलिस्ट पासपोर्ट इंडेक्स इत्यादी इतर अनेक इंडेक्स आहेत जे पासपोर्टला रॅंक बहाल करतात.

तथापि, हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स आणि ग्लोबल पासपोर्ट इंडेक्स सर्वात जास्त फॉलो केले जातात.

जागतिक पासपोर्ट इंडेक्सची क्रमवारी कशी निश्चित केली जाते?

जागतिक पासपोर्ट इंडेक्स प्रत्येक वैयक्तिक पासपोर्टचा दर्जा निश्चित करण्यासाठी त्रिस्तरीय कार्यपद्धती राबवतो.

यामध्ये त्यांच्या मोबिलिटी स्कोअरचे कॅलक्युलेशन करणे, संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम मानव विकास इंडेक्सवर देशाचे स्थान तपासणे आणि प्रत्येक देशाच्या व्हिसा-मुक्त विशेषाधिकाराची त्यांच्या व्हिसा ऑन अरायव्हलशी तुलना करणे यांचा समावेश आहे.

इतर पासपोर्टच्या तुलनेत भारतीय पासपोर्टची सध्याची स्थिती काय आहे?

इतर देशांच्या तुलनेत भारताचा पासपोर्ट रँक सामान्यत: स्पेक्ट्रमच्या खालच्या टोकाला मानला जातो.

यामुळे व्हिसा-मुक्त प्रवासाशी संबंधित काही प्रमाणात स्वातंत्र्य मिळते, परंतु 2022 पर्यंत 138 देश असे आहेत ज्यासाठी भारतीय पासपोर्टहोल्डर्सना त्यांची यात्रा सुरू होण्यापूर्वी व्हिसा घेणे आवश्यक आहे

पासपोर्ट किती शक्तिशाली आहे हे काय ठरवते?

बहुतेक वेळा, मोबिलिटी स्कोअर - किंवा अधिक सोप्या भाषेत, आपण विशिष्ट पासपोर्टसह व्हिसाशिवाय प्रवेश करू शकणाऱ्या देशांची किंवा प्रदेशांची संख्या - सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट रँक करण्यासाठी वापरली गेली आहे.

भारतात कोणत्या प्रकारचा पासपोर्ट उत्तम आहे?

पांढरा पासपोर्ट हा इतरांमध्ये सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट मानला जातो. पांढऱ्या पासपोर्टसाठी केवळ भारत सरकारचे अधिकारीच पात्र आहेत.