क्रेडिट रेटिंग हा व्यक्ती, गट, व्यवसाय, ना-नफा संस्था, सरकार आणि अगदी देश यासारख्या संस्थांच्या क्रेडिट योग्यतेचे मूल्यांकन करण्याचा एक मार्ग आहे. हे कर्जदार वेळेवर कर्जाची परतफेड करू शकतील की नाही हे पाहण्यासाठी विशेष क्रेडिट रेटिंग एजन्सी त्यांच्या आर्थिक जोखमीचे विश्लेषण करतात.

क्रेडिट रेटिंग एजन्सी एक तपशीलवार अहवाल वापरून हे रेटिंग संकलित करतात ज्यामध्ये कर्ज देणे आणि कर्ज घेण्याचा इतिहास, कर्जाची परतफेड करण्याची क्षमता, मागील कर्जे, भविष्यातील आर्थिक क्षमता आणि बरेच काही यासारख्या विविध घटकांचा विचार केला जातो.

चांगले क्रेडिट रेटिंग विश्वासार्हता सुधारते आणि भूतकाळातील कर्ज वेळेवर परत करण्याचा चांगला इतिहास दर्शवते. हे बँका आणि गुंतवणूकदारांना कर्ज अर्ज मंजूर करण्याबद्दल आणि ऑफर केलेल्या व्याजदराबद्दल निर्णय घेण्यास मदत करते.

विविध क्रेडिट एजन्सी एजन्सी क्रेडिट रेटिंग निर्धारित करण्यासाठी समान वर्णमाला चिन्हे वापरतात. तथापि, या रेटिंगचे वर्गीकरण दोन प्रकारच्या श्रेणींमध्ये केले जाते - 'गुंतवणूक ग्रेड' आणि/किंवा 'सट्टा ग्रेड'.

• गुंतवणुकीचा दर्जा: या रेटिंगचा संदर्भ आहे की केलेली गुंतवणूक ठोस आहे आणि कर्जदार बहुधा परतफेडीच्या अटी पूर्ण करेल. त्यामुळे त्यांची किंमत अनेकदा कमी असते.

• सट्टा श्रेणी: हे रेटिंग दर्शविते की गुंतवणुकीमध्ये जास्त जोखीम असते आणि त्यांचे व्याजदर जास्त असतात.

काहीवेळा, क्रेडिट स्कोअर आणि क्रेडिट रेटिंग या शब्दांचा परस्पर बदल केला जातो, परंतु ते समान नसतात.

वर नमूद केल्याप्रमाणे, क्रेडिट रेटिंगचा वापर व्यक्तींऐवजी व्यवसाय किंवा कंपनीची क्रेडिट योग्यता निर्धारित करण्यासाठी केला जातो. याचा मूलत: अर्थ असा होतो की ते देयके चुकवण्याची संभाव्यता. रेटिंग सहसा वर्णमाला चिन्हांची मालिका म्हणून दर्शविली जाते आणि ती कॉर्पोरेट आर्थिक साधने वापरून मोजली जाते.

तथापि, क्रेडिट स्कोअर ही एक संख्या आहे, सामान्यतः 300 आणि 900 च्या दरम्यान, जी व्यक्तींना त्यांच्या क्रेडिटयोग्यतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी दिली जाते. व्यक्तीच्या क्रेडिट माहिती अहवालावर आधारित क्रेडिट ब्युरोद्वारे त्याची गणना केली जाते आणि ते कर्ज आणि क्रेडिट कार्डसाठी मंजूर आहेत की नाही हे निर्धारित करण्यात भूमिका बजावते.

क्रेडिट रेटिंग हे कर्जदाराच्या क्रेडिट योग्यतेचे मूल्यांकन असल्याने, उच्च क्रेडिट रेटिंग सूचित करते की कंपनी किंवा संस्था कर्ज घेतलेल्या क्रेडिटची परतफेड करण्याची अधिक शक्यता असते. दुसरीकडे, कमी क्रेडिट रेटिंगचा अर्थ असा होऊ शकतो की त्यांच्याकडे डिफॉल्टर बनण्याची उच्च शक्यता आहे. यामुळे त्यांना पैसे उधार घेणे कठीण होऊ शकते, कारण सावकार त्यांना उच्च-जोखीम घेणारे कर्जदार मानतील.

तथापि, क्रेडिट रेटिंग महत्वाचे आहे असे इतर मार्ग आहेत:

सावकारांसाठी

• कर्ज देणारे आणि गुंतवणूकदार पैसे उधार घेणाऱ्या घटकाची जोखीम लक्षात घेऊन गुंतवणुकीचे चांगले आणि अधिक योग्य निर्णय घेऊ शकतात.

• जेव्हा सावकारांना संभाव्य कर्जदारांचे क्रेडिट रेटिंग माहित असते, तेव्हा त्यांना खात्री दिली जाऊ शकते की त्यांचे पैसे योग्य व्याजासह वेळेत परत केले जातील.

कर्जदारांसाठी

• जेव्हा कंपन्यांचे क्रेडिट रेटिंग जास्त असते, तेव्हा त्यांना कमी जोखीम म्हणून पाहिले जाईल आणि त्यामुळे कर्ज अर्ज अधिक सहजपणे मंजूर होतात.

• बँका आणि वित्तीय संस्थांसारखे सावकार देखील उच्च क्रेडिट रेटिंग असलेल्या संस्थांना कमी व्याजदराने कर्ज देतात.

अशाप्रकारे, उच्च क्रेडिट रेटिंग मिळाल्याने कंपनीला पैसे उभारण्यास आणि विस्तार करण्यास मदत होते, तसेच कर्ज घेण्याची किंमत देखील कमी होते. आणि, सावकारांसाठी, ही रेटिंग त्यांना अधिक तपशीलवार आर्थिक माहिती मिळविण्यात आणि चांगल्या लेखा मानकांना प्रोत्साहित करण्यात मदत करू शकतात.

क्रेडिट एजन्सीद्वारे क्रेडिट रेटिंगचे मूल्यांकन केले जाते. भारतात, क्रेडिट रेटिंग एजन्सी SEBI (क्रेडिट रेटिंग एजन्सीज) विनियम, 1999 द्वारे नियंत्रित केल्या जातात, सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया कायदा, 1992 चा भाग.

भारतातील काही शीर्ष क्रेडिट रेटिंग एजन्सी आहेत:

क्रेडिट रेटिंग इन्फॉर्मेशन सर्व्हिसेस ऑफ इंडिया लिमिटेड (CRISIL)

1987 मध्ये स्थापन झालेल्या भारतातील ही पहिली क्रेडिट रेटिंग एजन्सी होती. हे कंपन्या, बँका आणि संस्थांना त्यांची ताकद, बाजारातील वाटा, बाजार प्रतिष्ठा मंडळ इ. वापरून रेट करते. कंपनी यूएसए, यूके, हाँगकाँग, पोलंड, अर्जेंटिना आणि चीनमध्ये देखील कार्यरत आहे आणि AAA - D पर्यंत 8 प्रकारचे क्रेडिट रेटिंग ऑफर करते.

गुंतवणूक माहिती आणि क्रेडिट रेटिंग एजन्सी ऑफ इंडिया (ICRA) लिमिटेड

1991 मध्ये स्थापित, ICRA कॉर्पोरेट्सना बँक कर्ज, कॉर्पोरेट कर्ज, म्युच्युअल फंड आणि बरेच काही यासारख्या विविध परिस्थितींसाठी सर्वसमावेशक रेटिंग ऑफर करते.

क्रेडिट अॅनालिसिस अँड रिसर्च लिमिटेड (CARE)

एप्रिल 1993 पासून, CARE अनेक क्रेडिट रेटिंग सेवा देत आहे. यामध्ये कर्ज, बँक कर्ज, कॉर्पोरेट गव्हर्नन्स, वसुली, वित्तीय क्षेत्र आणि बरेच काही यासारख्या क्षेत्रांचा समावेश आहे. त्यांच्या रेटिंग स्केलमध्ये दोन श्रेणींचा समावेश होतो - दीर्घकालीन कर्ज साधन आणि अल्पकालीन कर्ज रेटिंग.

इंडिया रेटिंग अँड रिसर्च प्रायव्हेट लिमिटेड

पूर्वीच रेटिंग्स इंडिया प्रा. Ltd., ही कंपनी कॉर्पोरेट जारीकर्ते, वित्तीय संस्था, प्रकल्प वित्त कंपन्या, व्यवस्थापित निधी, शहरी स्थानिक संस्था इत्यादींच्या विश्वासार्हतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी क्रेडिट रेटिंग देते.

Acuité रेटिंग आणि संशोधन

पूर्वी स्मॉल मीडियम एंटरप्रायझेस रेटिंग एजन्सी ऑफ इंडिया लिमिटेड किंवा (SMERA रेटिंग्स लि.) ही क्रेडिट रेटिंग एजन्सी 2011 मध्ये स्थापन करण्यात आली होती. त्याचे दोन विभाग आहेत - SME रेटिंग आणि बाँड रेटिंग, आणि AAA - D पर्यंत क्रेडिट रेटिंगचे 8 स्वरूप देखील ऑफर करते.

ब्रिकवर्क रेटिंग्स इंडिया प्रायव्हेट लिमिटेड

ही क्रेडिट रेटिंग एजन्सी बँक कर्ज, महानगरपालिका, रिअल इस्टेट गुंतवणूक, एनजीओ, भांडवली बाजार साधने, एसएमई इ.

कंपनीचे क्रेडिट रेटिंग तपासण्यासाठी, वरीलपैकी एका क्रेडिट रेटिंग एजन्सीशी संपर्क साधणे आवश्यक आहे.

कंपनीच्या क्रेडिट रेटिंगवर परिणाम करणारे अनेक घटक आहेत, यासह:

कंपनीचा आर्थिक इतिहास:

• कर्ज देणे आणि कर्ज घेणे इतिहास

• मागील कर्ज

• पेमेंट इतिहास

• आर्थिक स्टेटमेन्ट

• वर्तमान कर्जाची पातळी आणि प्रकार

कंपनीची भविष्यातील आर्थिक क्षमता:

• कर्ज फेडण्याची क्षमता

• अंदाजित नफा

• वर्तमान कामगिरी