ઈન્કમટેક્ષ એક્ટની સેક્શન 139માં કેટલીક જોગવાઈઓનો સમાવેશ થાય છે જે વ્યક્તિગત અથવા બિન-વ્યક્તિગત ટેક્સપેયર જે નિયત તારીખની અંદર ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે તેને સેક્શન 139ની સબ-સેક્શનમાં દર્શાવેલ સૂચનાઓ મુજબ ફાઇલ કરવા માટે માર્ગદર્શન આપે છે.

આ સેક્શન વિશે વધુ વિગતો જાણવા માંગો છો? જો હા, તો વાંચવાનું ચાલુ રાખો!

1. સેક્શન 139(1): સ્વૈચ્છિક અને ફરજિયાત ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન

આ સબ-સેક્શન સ્વૈચ્છિક અને ફરજિયાત ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન માટે માન્ય છે અને નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં એપ્લિકેબલ છે:

• સ્વૈચ્છિક રિટર્ન

એન્ટીટી અથવા વ્યક્તિગત ટેક્સપેયર કે જેમણે ફરજિયાતપણે ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર નથી તેમને સ્વૈચ્છિક રિટર્ન ગણવામાં આવે છે જે ઈન્કમટેક્ષ એક્ટ મુજબ માન્ય ટેક્સ રિટર્ન છે.

• ફરજિયાત રિટર્ન

જો કોઈ કંપની અથવા ફર્મ સિવાયની વ્યક્તિની કુલ વાર્ષિક ઈન્કમ છૂટની થ્રેશોલ્ડથી ઉપર હોય, તો તેણે નિયત તારીખની અંદર ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર છે. 

પાર્ટનરશીપ ફર્મ, લિમિટેડ લાયબિલીટી પાર્ટનર શીપ, અને અન્ય યોગ્ય કંપનીઓએ તેમની ઈન્કમ અથવા નુકસાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર છે.

દરેક કંપનીએ તેની ઈન્કમને ધ્યાનમાં લીધા વિના ફરજિયાતપણે તેનું ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવું પડશે. ભારતમાં આવેલી તમામ જાહેર, ખાનગી, વિદેશી અથવા સ્થાનિક કંપનીઓએ ઇન્કમટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરવું જરૂરી છે. 

જો વ્યક્તિઓની સંસ્થા, વ્યક્તિઓનું સંગઠન અને હિન્દુ અનડિવાઈડેડ ફેમીલીની કુલ ઈન્કમ છૂટની લિમિટ કરતાં વધુ હોય, તો આવા ટેક્સપેયરઓએ IT રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર છે. 

ભારતની બહાર એસેટ ધરાવતા રહેવાસીઓ અથવા જેમણે ભારતની બહાર સ્થિત એકાઉન્ટ માટે તેમના હસ્તાક્ષરનો અધિકાર જાળવી રાખ્યો છે, તેઓએ તે કમાણી પર એપ્લિકેબલ ટેક્સ લાયબિલીટીને ધ્યાનમાં લીધા વિના IT રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર પડશે.

સેક્શન 139(1)(c) મુજબ કેન્દ્ર સરકાર કોઈપણ ટેક્સપેયરઓને તેમના ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ભરવામાંથી છૂટ આપી શકે છે. 

સેક્શન 139(1c) હેઠળ નોટિફિકેશન ઈશ્યુ કર્યા પછી, જ્યારે સેશન ઓછામાં ઓછા 30 દિવસ ચાલે ત્યારે તેને સંસદના બે ગૃહો સમક્ષ મૂકવું જોઈએ. એકવાર બંને ગૃહો સંમત થાય અને સૂચનામાં ફેરફાર કરે, તે અમલમાં આવશે; અન્યથા સૂચના બિનઅસરકારક બનશે.

2.સેક્શન 139(3) – નુકસાન દરમિયાન ITR ફાઇલ કરવું

જો કોઈ એન્ટિટી અથવા વ્યક્તિગત ટેક્સપેયરને પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં નુકસાન થાય છે, તો આ સબ-સેક્શન ITR પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે

ટેક્સપેયરે નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં નુકસાન માટે ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવા માટે જવાબદાર છે:

જો કોઈ વ્યક્તિ 'કેપિટલ ગેઈન્સ' અથવા 'બિઝનેસ અને પ્રોફેશનના નફા અને લાભ' હેઠળ ઈન્કમમાં નુકસાન અનુભવે છે, તો તેણે આ નુકસાનને તેમની ભાવિ ઈન્કમ સાથે એડજસ્ટ કરવા માટે ITR ફાઇલ કરવાની જરૂર છે. આ વિકલ્પ ત્યારે જ ઉપલબ્ધ છે જ્યારે ITR જે  નુકસાન બતાવે છે તે નિર્ધારિત નિયત તારીખની અંદર ફાઇલ કરવામાં આવે. 

જો કોઈ વ્યક્તિ 'હાઉસ અથવા રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટી' હેઠળ નુકસાન કરે છે, તો તે નિયત તારીખ પછી ITR ફાઇલ કરે તો પણ તે આ નુકસાનને આગળના વર્ષમાં લઈ જશે. 

જો કોઈ વ્યક્તિ સમાન નાણાકીય વર્ષમાં અન્ય કેટેગરીની ઈન્કમ સાથે નુકસાનને એડજસ્ટ કરવા માંગે છે, તો તે નિયત તારીખ પછી ITR ફાઇલ કર્યા પછી પણ તેને એડજસ્ટ કરી શકે છે. 

જો કે, તેઓ આવા કિસ્સાઓમાં અનએબસોર્બ્ડ ડેપ્રીસીએશનને આગળ લઈ જઈ શકે છે.

જો ફર્મ નિયત તારીખની અંદર તે નુકસાન માટે ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કર્યું હોય અને તેનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હોય તો જ પાછલા વર્ષોમાં થયેલા નુકસાનને ભવિષ્યની ઈન્કમ સાથે એડજસ્ટ કરી શકાય છે. 

3. સેક્શન 139(4): ઈન્કમટેક્ષ રિટર્નનું વિલંબિત ફાઇલિંગ

આ સબ-સેક્શન ઈન્કમટેક્ષ રિટર્નના વિલંબિત ફાઇલિંગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે જેમાં નીચેની જોગવાઈઓ છે:

એસેસમેન્ટ વર્ષના અંતના ત્રણ મહિના પહેલાં અથવા એસેસમેન્ટ પૂર્ણ થાય તે પહેલાં એસેસી કોઈપણ સમયે તેમનું ITR ફાઇલ કરી શકે છે. 

નિયત તારીખ પછી ITR ફાઇલ કરનારા ટેક્સપેયર સેક્શન 234F મુજબ ₹5,000 નો દંડ ચૂકવવા માટે જવાબદાર છે. જો એસેસીની કુલ ઈન્કમ ₹5 લાખથી વધુ ન હોય તો દંડ ₹1000થી વધુ નહીં હોય. સેક્શન 139(1) મુજબ ફરજિયાતપણે ફાઇલ કરવાની જરૂર ન હોય તેવા ટેક્સ રિટર્ન પર દંડ લાગુ પડતો નથી. 

4. સેક્શન 139(4)(a): ચેરિટેબલ અને ધાર્મિક ટ્રસ્ટના IT રિટર્ન્સ

પબ્લિક ચેરિટેબલ અથવા ધાર્મિક ટ્રસ્ટની માલિકીની પ્રોપર્ટીમાંથી ઈન્કમ મેળવનારા ટેક્સપેયર, આંશિક અથવા સંપૂર્ણ, અથવા સબ-સેક્શન 2(24)(ii)(a) મુજબ સ્વૈચ્છિક યોગદાન મેળવે છે અને કુલ ઈન્કમ મહત્તમ છૂટ લિમિટ કરતાં વધુ છે , તો ITR ફાઇલ કરવાની જરૂર પડશે. 

5. સેક્શન 139(4)(b): રાજકીય પક્ષો દ્વારા ITR

જો રાજકીય પક્ષની કુલ ઈન્કમ મહત્તમ છૂટ લિમિટ કરતાં વધુ હોય, તો તેમણે ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન ફાઇલ કરવું આવશ્યક છે. આ સેક્શન હેઠળ મૂલ્યાંકન કરાયેલ કુલ ઈન્કમ સેક્શન 13(A) જોગવાઈઓથી વંચિત છે.

6. સેક્શન 139(4)(c)

આ સબ-સેક્શન એવી સંસ્થાઓ સાથે કામ કરે છે જેમની ઈન્કમ મહત્તમ કર છૂટ લિમિટ કરતાં વધુ છે. જો કે, અન્ય છૂટનો આનંદ લેતી સંસ્થાઓ અહીં આવરી લેવામાં આવતી નથી.

જે સંસ્થાઓએ આ વિભાગ હેઠળ ITR ફાઇલ કરવાની જરૂર છે તે છે-

વૈજ્ઞાનિક સંશોધન સંસ્થાઓ

સમાચાર એજન્સીઓ

સેક્શન 10(23A) અને સેક્શન 10(23B) હેઠળ જણાવેલ સંસ્થાઓ

હોસ્પિટલો, યુનિવર્સિટીઓ અને અન્ય શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ 

7. સેક્શન 139(4)(d)

સંસ્થાઓ, કોલેજો, યુનિવર્સિટીઓ કે જેઓ આ સેક્શનમાં અન્ય કોઈપણ જોગવાઈઓ હેઠળ ITR અથવા નુકસાન ભરવા માટે જવાબદાર નથી તેઓ આ સેક્શન હેઠળ તેમના રિટર્ન ફાઇલ કરવા માટે જવાબદાર છે.

8. સેક્શન 139(4)(f)

આ સબ-સેક્શન મુજબ, સેક્શન 115UB હેઠળના ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફંડ તેમના ITR રજૂ કરવાની જરૂર છે, ભલે તેઓ આ સેક્શનની અન્ય જોગવાઈઓ હેઠળ આવરી લેવામાં ન આવે.

9. સેક્શન 139(5): સુધારેલ ઈન્કમટેક્ષ રીટર્ન

જ્યારે ટેક્સપેયર પ્રારંભિક ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરતી વખતે ભૂલ કરે છે ત્યારે આ સબ-સેક્શન એપ્લિકેબલ છે. એક નજર કરીએ:

ધારો કે કોઈ એન્ટિટી અથવા એસેસી સેક્શન 139(1) અથવા સેક્શન 139(4) અનુસાર તેમની ઓરિજીનલ ઈન્કમ ફાઇલ કરે છે. તે કિસ્સામાં, તેઓ એસેસમેન્ટ વર્ષના અંતના ત્રણ મહિના પહેલાં અથવા એસેસમેન્ટ પૂર્ણ થાય તે પહેલાં કોઈપણ સમયે કોઈપણ ભૂલોને સુધારવા અથવા અવગણવા માટે સુધારેલ ITR ફાઇલ કરી શકે છે. 

10. સેક્શન 139(9): ખામીયુક્ત ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન

જો કોઈ ટેક્સપેયર ખામીયુક્ત રિટર્ન ફાઈલ કર્યું હોય તો તે સૂચના મળ્યાના 15 દિવસની અંદર તેને સુધારી શકે છે. જો કે, ટેક્સપેયર વિનંતીને ફોરવર્ડ કરીને ચોક્કસ શરતો હેઠળ તેને સુધારવાની આ લિમિટને વધારી શકે છે.

જો તમે ખામીયુક્ત IT રિટર્ન ફાઇલ કર્યું છે, તો તમને ઈન્કમટેક્ષ ડીપાર્ટમેન્ટ તરફથી નોટિસ મળશે. ઈન્કમટેક્ષ એક્ટની સેક્શન 13(9) હેઠળ ખામીયુક્ત ઈન્કમટેક્ષ રિટર્ન સુધારવા માટે નીચેની તબક્કાવાર માર્ગદર્શિકા પર એક નજર નાખો:

સ્ટેપ 1: વ્યક્તિઓએ તેમના ક્રેડેનશિયલ સાથે ઈન્કમટેક્ષ ડીપાર્ટમેન્ટ વેબસાની ઓફિસિયલ સાઇટ પર લૉગ ઇન કરવાની જરૂર છે.

સ્ટેપ 2: 'ઈ-ફાઈલ' ટેબ પસંદ કરો. જો ખામીયુક્ત રિટર્ન સંબંધિત કોઈપણ નોટિસ ઈશ્યુ કરવામાં આવશે, તો તે દર્શાવવામાં આવશે. 'રિસ્પોન્સ ટુ નોટિસ u/s 139(9)’ પર ક્લિક કરો 

સ્ટેપ 3: સ્વીકૃતિ નંબર, CPC સંદર્ભ નંબર, નોટિસની તારીખ વગેરે જેવી વિગતો દાખલ કરો. 

સ્ટેપ 4: યોગ્ય ITR ફોર્મ પસંદ કરો, XML ફાઇલ અપલોડ કરો અને સબમિટ કરો. એકવાર પૂર્ણ થયા પછી, એક મેસેજ દેખાશે.

સ્ટેપ 5: 'શું તમે ખામી સાથે સંમત છો?' તરીકે ઉપલબ્ધ કૉલમમાંથી જરૂરિયાત મુજબ 'હા' અથવા 'ના' પસંદ કરો 

સ્ટેપ 6: સબમિટ કરેલ પ્રતિભાવ જોવા માટે, 'જુઓ' પર ક્લિક કરો.

[સ્ત્રોત]

ઈન્કમટેક્ષ એક્ટની સેક્શન 139 હેઠળ ખામીયુક્ત ટેક્સ રિટર્ન માટે ટેક્સપેયર પ્રાપ્ત કરશે તે નીચેના એરર કોડ્સને જુઓ:

• એરર કોડ 8

જો કોઈ વ્યક્તિ ITR-4S ફાઇલ કરે છે જ્યારે સેક્શન 44AD હેઠળ કુલ અનુમાનિત કમાણી કુલ રસીદના 8% કરતા ઓછી હોય, તો તે ખામીયુક્ત રિટર્ન છે.

• એરર કોડ 14

જ્યારે ટેક્સપેયર નેગેટિવ નેટ નફો અથવા ગ્રોસ નફાનું સેક્શન રજૂ કરે છે, ત્યારે તે ખામીયુક્ત ટેક્સ રિટર્ન છે.

• એરર કોડ 31

જો કોઈ એસેસી 'બિઝનેસ અને પ્રોફેશનના નફા અને લાભ' હેઠળ ઈન્કમ કરે છે અને તેણે નફા અને નુકસાનનું એકાઉન્ટ અને બેલેન્સ શીટ પ્રદાન કરી નથી, તો તે ખામીયુક્ત ટેક્સ રિટર્ન છે.

• એરર કોડ 38

તે ટેક્સ પર લાગુ થાય છે જે ITR માં જણાવ્યા મુજબ ચૂકવવાપાત્ર છે પરંતુ ચૂકવવામાં આવતો નથી.

સેક્શન 139 નીચેની નિયત તારીખો સૂચવે છે જેમાં ટેક્સપેયરે તેમનું ITR ફાઇલ કરવાની જરૂર છે:

• 31મી જુલાઈ

આ નીચેના તમામ ટેક્સપેયર માટે માન્ય છે જેમને તેમના એકાઉન્ટિંગ બુક પર ઓડિટ કરવાની જરૂર નથી જેમ કે:

પગારદાર કર્મચારીઓ

સેલ્ફ એમ્પ્લોય્ડ પ્રોફેશનલ

કન્સલટન્ટ અથવા ફ્રીલાન્સર્સ 

• 31મી ઓક્ટોબર

આ નિયત તારીખ ટેક્સપેયર અને એન્ટિટી માટે માન્ય છે જેમને તેમની કમાણીનું ટેક્સ ઓડિટ કરવાની જરૂર છે. ઉદાહરણ તરીકે

બિઝનેસ એન્ટીટી, કન્સલટન્ટ અથવા સેલ્ફ એમ્પ્લોય્ડ પ્રોફેશનલ કે જેઓ ટેક્સ ઓડિટ માટે જવાબદાર છે. આમાં ટેક્સ ઓડિટ માટે જવાબદાર એન્ટિટીમાં વર્કિંગ પાર્ટનર પણ સમાવેશ થાય છે.

[સ્ત્રોત]

આ સાથે, ઈન્કમટેક્ષ એક્ટની સેક્શન 139 વિશેનો લેખ સમાપ્ત થાય છે. આ સેક્શનની જોગવાઈઓ વિશે જાણવાથી ટેક્સપેયરને નિયત તારીખની સમાપ્તિ પછી પણ ITR ફાઈલ કરવામાં અને ટેક્સ કોમ્પ્લાયન્ટ કરવામાં મદદ મળશે.