મૂડી એસેટમાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ, રિયલ એસ્ટેટ વગેરે જેવા ઉત્પાદનોમાં રોકાણનો સમાવેશ થાય છે, અને કેપિટલ ગેઇન એ કેપિટલ એસેટ્સ વેચ્યા પછી તમે જે નફો મેળવો છો તે છે. તમે જે નફો કરો છો તેને આવક તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે, અને તેથી, જે વર્ષમાં મૂડી એસેટનો તે વ્યવહાર થાય છે તે વર્ષમાં તમે તે રકમ માટે ટેક્સ ચૂકવવા માટે જવાબદાર છો. આ ઉપરાંત, હાઉસિંગ વેચાણથી ઉદ્ભવતા મૂડી લાભ શોર્ટ ટર્મ અથવા લોંગ ટર્મહોઈ શકે છે.

શું તમે હાઉસિંગ પ્રોપર્ટી વેચવાથી કેપિટલ ગેઈન પર ટેક્સની કેલક્યુલેશન કરવામાં રસ ધરાવો છો? જો હા, તો વાંચવાનું ચાલુ રાખો.

1. શોર્ટ ટર્મ કેપિટલ ગેઈન

જ્યારે તમે તમારું ઘર તેની ખરીદીની તારીખથી બે વર્ષની અંદર વેચો છો ત્યારે આ લાગુ પડે છે, તે મકાન વેચવાથી થતો નફો શોર્ટ ટર્મ કેપિટલ ગઈન લાભ છે. અગાઉ સૂચવ્યા મુજબ, આ નફો તમારી આવક તરીકે ગણવામાં આવે છે અને ઈન્કમ ટેક્સ દર સ્લેબ - 30%, 20% અને 10% અનુસાર ટેક્સ લાદવામાં આવશે.

તેની કેલક્યુલેશન ઘરની અંતિમ વેચાણ કિંમતમાંથી નીચેના ખર્ચના સરવાળાને બાદ કરીને કરવામાં આવે છે:

• ઘર સુધારણાનો ખર્ચ

• ટ્રાન્સફરની કિંમત

• ઘરની સંપાદન કિંમત

સૂત્ર છે, શોર્ટ ટર્મ મૂડી લાભ = કુલ મૂલ્યની વિચારણા - (સુધારણાની કિંમત + ટ્રાન્સફરની કિંમત + સંપાદનની કિંમત).

આ સૂત્રનો ઉપયોગ કરીને, ચાલો હાઉસિંગ પ્રોપર્ટીના વેચાણથી શોર્ટ ટર્મ મૂડી લાભની કેલક્યુલેશન કેવી રીતે કરવી તે જાણવા માટે એક ઉદાહરણ જોઈએ:

શ્રી અમરે 27મી જૂન 2013ના રોજ ₹50 લાખનું ઘર ખરીદ્યું હતું. તેણે ઓગસ્ટ 2015માં તે ઘર ₹65 લાખમાં વેચ્યું હતું. બ્રોકરેજનો ખર્ચ ₹70,000 હતો અને તેણે ઘરને સુધારવા માટે ₹1.3 લાખ ખર્ચ્યા. આમ, શોર્ટ ટર્મ મૂડી લાભની કેલક્યુલેશન નીચે મુજબ છે:

• સ્ટેપ 1 : ઘરની ચોખ્ખી કિંમતનું કેલક્યુલેશન કરો 

આ હાઉસિંગ પ્રોપર્ટીની વાસ્તવિક વેચાણ કિંમતમાંથી કમિશન ખર્ચ, બ્રોકરેજ વગેરેને બાદ કરીને કરવામાં આવે છે.

• સ્ટેપ 2 : હાઉસિંગ પ્રોપર્ટી સંબંધિત અન્ય ખર્ચાઓ ચેક કરો 

આમાં મિલકતના ટ્રાન્સફર માટે થયેલ ખર્ચ, સંપાદન ખર્ચ અને મકાન સુધારણા ખર્ચનો સમાવેશ થશે.

• સ્ટેપ 3 : ઉલ્લેખિત ફોર્મ્યુલા સાથે શોર્ટ ટર્મ મૂડી લાભોની કેલક્યુલેશન કરો

2. લોંગ-ટર્મ કેપિટલ ગેઈન

આ મૂડી લાભ ત્યારે લાગુ થાય છે જ્યારે તમે તમારું મકાન તેની ખરીદીની તારીખથી બે વર્ષ પછી વેચો છો. તે ઘર વેચવાથી થતા નફાને લોંગ ટર્મ કેપિટલ ગેઇન હેઠળ વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. ઈન્ડેક્સેશન ફેક્ટરને ધ્યાનમાં લઈને નફો 20%નો ટેક્સ દર આકર્ષે છે. જો કે, તમે શોર્ટ ટર્મ મૂડી લાભથી વિપરીત ટેક્સ છૂટનો ક્લેમ કરી શકો છો.

ઘરની અંતિમ વેચાણ કિંમતમાંથી નીચેના ખર્ચના સરવાળાને બાદ કરીને તેની કેલક્યુલેશન કરવામાં આવે છે - 

• સંપાદનની અનુક્રમિત કિંમત
  
• અનુક્રમિત ઘર સુધારણા ખર્ચ 
  
• ટ્રાન્સફરની કિંમત
  

લાંબા ગાળાનો મૂડી લાભ = વિચારણાનું કુલ મૂલ્ય પ્રાપ્ત/ ઉપાર્જિત - (અધિગ્રહણની અનુક્રમિત કિંમત + અનુક્રમિત મકાન સુધારણા ખર્ચ + ટ્રાન્સફરની કિંમત)

તમે આ ઇન્ડેક્સેશન ફેક્ટરની કેલક્યુલેશન તમે જે વર્ષના ઘરનું વેચાણ કર્યું હતું તે વર્ષના કોસ્ટ ઇન્ફ્લેશન ઇન્ડેક્સને તમે તે ઘર ખરીદ્યું હતું તે વર્ષના CII દ્વારા વિભાજિત કરીને કરી શકો છો. હવે, અનુક્રમિત સંપાદન ખર્ચ મેળવવા માટે આ ઇન્ડેક્સેશન પરિબળ સાથે ઘરની પ્રારંભિક ખરીદી કિંમતને ગુણાકાર કરો.

ચાલો સમજીએ કે આ ફોર્મ્યુલાનો ઉપયોગ કરીને ઘરની મિલકત પર લોંગ ટર્મમૂડી લાભની કેલક્યુલેશન કેવી રીતે કરવી.

મિસ્ટર વાયએ 20મી જાન્યુઆરી 2010ના રોજ ₹45 લાખનું ઘર ખરીદ્યું હતું. તેણે ઓગસ્ટ 2015માં તે ઘર ₹95 લાખમાં વેચ્યું હતું. બ્રોકરેજ ખર્ચ ₹1 લાખ હતી અને ઘર સુધારણા ખર્ચ ₹5 લાખ હતો. તેથી, લોંગ ટર્મમૂડી લાભ માટેની કેલક્યુલેશન નીચે મુજબ છે:

• સ્ટેપ 1: ઇન્ડેક્સેશન ફેક્ટરની કેલક્યુલેશન કરો
  

ખરીદ વર્ષ (2010)નું CII 167 હતું, અને તે વેચાણ વર્ષ (2015)માં 254 હતું. તેથી, 254 ને 167 વડે ભાગ્યા પછી, અનુક્રમણિકા પરિબળ 1.5209 બરાબર થાય છે.

• સ્ટેપ 2: સંપાદનની અનુક્રમિત કિંમતનું મૂલ્યાંકન કરો 
  

ઘરની ખરીદ કિંમત ₹45 લાખને 1.5209ના ઇન્ડેક્સેશન પરિબળ સાથે ગુણાકાર કરો, પછી, સંપાદનની અનુક્રમિત કિંમત = ₹45 લાખ*1.5209 = ₹68.44 લાખ

• સ્ટેપ 3: અનુક્રમિત ગૃહ સુધારણા ખર્ચ નક્કી કરો 
  

₹5 લાખના ઘર સુધારણા ખર્ચને 1.52 ના ઇન્ડેક્સેશન પરિબળ સાથે ગુણાકાર કરો. તેથી અનુક્રમિત ગૃહ સુધારણા ખર્ચ = ₹5 લાખ*1.5209 = ₹7.6 લાખ

• સ્ટેપ 4: લોંગ ટર્મમૂડી લાભોની કેલક્યુલેશન કરો