टीडीएस म्हणजे कोणतेही बिल भरताना अधिकृत डीडक्टरद्वारे स्त्रोतावर डीडक्ट केलेला टॅक्स ते भारताच्या केंद्र सरकारला पाठवले जाते आणि कोणत्याही उत्पन्नासाठी अ‍ॅप्लीकेबल आहे. टीडीएस अंतर्गत 27 सेक्शन्स आहेत ज्यात डिडक्शनच्या विविध तरतुदी आहेत आणि सूटची थ्रेशोल्ड लिमिट आहे.

टीडीएस हा अ‍ॅडव्हान्स इन्कम टॅक्स, 1961 च्या अ‍ॅक्टअंतर्गत येतो आणि सर्व संस्था किंवा व्यक्ती ते भरण्यास जबाबदार असतात. टीडीएस संकल्पना ही टॅक्स इवेजन कमी करण्यासाठी आणि उत्पन्नाच्या स्रोतावर जमा करण्यासाठी सरकारचे एक साधन आहे. उत्पन्नाच्या स्त्रोतामध्ये सॅलरी, इंटरेस्ट, भाडे, ब्रोकरेज, व्यावसायिक सेवा इ. समाविष्ट आहे.

 जर आर्थिक वर्षातील टीडीएस इन्कम टॅक्स लायबिलिटीपेक्षा जास्त होत असेल, तर तुम्ही आयटीआर फाईल करून आणि डीडक्टरने जारी केलेला फॉर्म 26AS/टीडीएस प्रमाणपत्राच्या आधारे टीडीएस क्लेम करून जास्तीची अमाऊंट रिफंड मिळवू शकता. जर रिसिव्हर पेई/डीडक्टी पॅन कार्ड देण्यात अयशस्वी झाला, तर त्याला उत्पन्नावर जास्त टीडीएस लागू होऊ शकतो. टीडीएस डिपॉझिट करण्यासाठी TAN आणि पॅन ही दोन सर्वात महत्त्वाची दस्तऐवज आहेत.

एखादी संस्था (व्यक्ती किंवा HUFs व्यतिरिक्त) ज्यांच्या खात्याचे पुस्तक ऑडिट केले जाते आणि विशिष्ट पेमेंटमधून टीडीएस डीडक्ट होण्यास जबाबदार आहे, थ्रेशोल्ड मर्यादेच्या अधीन आहे आणि टीडीएस चालानद्वारे सरकारला भरावे लागेल. टीडीएस अंतर्गत पेमेंट केलेल्या बिलातून डीडक्ट करण्यास पात्र आहे. व्यक्ती किंवा HUF टीडीएस डीडक्ट करू शकत नाहीत कारण ते अशा डिडक्शनसाठी अधिकृत नाहीत. ज्याचा टर्नओव्हर किंवा विक्री किंवा पावत्या रु. 1 कोटींपेक्षा जास्त असेल असा 'बिझनेस' असल्यास विशिष्ट पेमेंटवर टीडीएस डीडक्ट करता येईल ('व्यवसाय' च्या बाबतीत, लिमिट रु. 50 लाख इतकी आहे)

कपात करणार्‍याने दर महिन्याच्या 7 तारखेला आणि त्यापूर्वी सरकारी खात्यात टीडीएस डिपॉझिट केले पाहिजे. विविध उत्पादने आणि सेवांमधील टीडीएस डिडक्शनचे रेट वेगवेगळे आहेत.

टीडीएस ज्या वेळी देय होईल त्या वेळी किंवा वास्तविक पेमेंटच्या वेळी यापैकी जे आधी असेल त्या वेळी डीडक्ट केले जावे. जर इंव्हॉईस मे 2023 चे असेल परंतु पेमेंट जून 2023 मध्ये करायचे असेल तर, टीडीएस मे मध्ये देय होईल (चालन वाढवण्याची वेळ) म्हणून ते मे मध्ये डीडक्ट करून 7 जूनच्या आत भरावे.

टीडीएस का डीडक्ट केला जातो याच्या उत्तरामुळे तो केव्हा डीडक्ट केला जातो ही संकल्पना समजणे सोपी होईल. टीडीएस हा नंतरच्या तारखेची वाट न पाहता उत्पन्नाच्या स्रोतावर अ‍ॅप्लीकेबल होणारा इन्कम टॅक्सचा एक भाग आहे. म्हणून, अमाऊंट किंवा बिल भरताना ते डीडक्ट करण्याची आदर्श वेळ आहे.

टीडीएसची संकल्पना स्त्रोतावरील उत्पन्न डीडक्ट करून सरकारला पाठवणे आहे. म्हणून, डीडक्ट करणारी संस्था/व्यक्ती तर्फे हे सरकारकडे जमा करणे बंधनकारक आहे. टीडीएस जमा करण्याची प्रोसेस खालीलप्रमाणे आहे:

• ई-पेमेंटसाठी एनएसडीएलच्या वेबसाइटवर लॉग इन करा.

• TCS/टीडीएस या सेक्शनअंतर्गत चलन नंबर ITNS 281 निवडा. येथे तुम्हाला TAN, अ‍ॅसेसमेंट इयर, पिन कोड आणि पेमेंट मोड एंटर करावा लागेल.

• पुढे, नियमित मूल्यांकनावरील टीडीएस आणि कपात केलेला किंवा देय असलेला टीडीएस यापैकी निवडा. "सबमिट" वर क्लिक करा.

• मास्टर डेटानुसार TAN आणि टॅक्स भरणाऱ्याचे पूर्ण नाव असलेला कन्फर्मेशन मेसेज दिसेल.

• आता, हे तुम्हाला पेमेंट पेजवर घेऊन जाईल. येथे, तुमचे पेमेंट करा.

यशस्वी पेमेंट केल्यावर, CIN सह काउंटरफोइल, पेमेंट कन्फर्मेशन आणि बँक डिटेल्स पेमेंट पुरावा म्हणून येतील. आता तुम्हाला टीडीएस रिटर्न फाइल करावे लागेल.

टीडीएसबद्दल शिकताना, व्यक्तींना टीडीएस रिटर्नबद्दल देखील माहिती असणे आवश्यक आहे. ते टॅक्स भरणाऱ्याला टीडीएस म्हणून डीडक्ट केलेली जास्तीची अमाऊंट परत करते.

आता तुम्हाला प्रश्न पडेल की टीडीएस हा इन्कम टॅक्सचा एक भाग आहे, तर तो भरल्यानंतरही, प्रत्येक वर्षाच्या शेवटी इंडिविज्युअल्सवर इन्कम टॅक्स लायबिलिटी का असते?

येथे, तुम्हाला हे समजले पाहिजे की पेमेंट विलंब टाळण्यासाठी टीडीएस उत्पन्नाच्या स्त्रोतावर टॅक्स डीडक्ट केला जातो. एका वर्षात भरलेला एकूण टीडीएस तुमच्या टॅक्स लायबिलिटीपेक्षा जास्त असल्यास, सरकार जास्तीची अमाऊंट परत करेल.

हा रिटर्न मिळविण्यासाठी, तुम्ही तुमच्या डीडक्टरला टीडीएस प्रमाणपत्र कसे मिळवायचे हे विचारावे. टीडीएस रिटर्न भरताना टीडीएस प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.

टीडीएस रिटर्न फाइल करण्यासाठी -

1. तुम्हाला भारत सरकारच्या इन्कम टॅक्स डिपार्टमेंटच्या वेबसाइटवर लॉग इन करावे लागेल.

2. नेव्हिगेशन बारवरील टीडीएस टॅब अंतर्गत "टीडीएस अपलोड करा" वर क्लिक करा.

3. खालील स्टेटमेंट डिटेल्स एंटर करा आणि नंतर वैध करा -

• FVU व्हर्जन
• आर्थिक वर्ष
• फॉर्मचे नाव
• कॉर्टर
• अपलोड प्रकार

4. आता तुम्हाला टीडीएसची झिप फाइल अपलोड करावी लागेल. आता तुम्हाला सहीची फाइल किंवा डीएससी संलग्न करावी लागेल. सर्व फाइल निवडल्यानंतर, "अपलोड" वर क्लिक करा.

5. टीडीएस यशस्वीरीत्या दाखल झाल्यास तुमच्या दिलेल्या मेल आयडीवर एक मेल आणि दिलेल्या मोबाईल क्रमांकावर SMS येईल.

तुम्ही आता नेव्हिगेशन बारवरील टीडीएस टॅब अंतर्गत व्ह्यू फाइल टीडीएस वर क्लिक करून फाइल केलेले टीडीएस रिटर्न पाहू शकता.

येणाऱ्या महिन्याचा 7वा दिवस हा टीडीएस सरकारकडे जमा करण्याची देय तारीख आहे. उदा. जर तुम्ही 1 ते 30 सप्टेंबर दरम्यान कधीही टीडीएस डीडक्ट केला असेल तर तुम्हाला तो 7 ऑक्टोबरपर्यंत जमा करावा लागेल. मात्र, ते दोन केसमध्ये वेगळे आहे:

• मार्चमध्ये टीडीएस डीडक्ट केल्यास, तुम्ही तो त्या कॅलेंडर वर्षाच्या 30 एप्रिलपर्यंत जमा करू शकता.
• कोणत्याही मालमत्तेच्या भाड्यावर किंवा खरेदीवर कापलेला टीडीएस तुम्ही ज्या महिन्याच्या शेवटी टीडीएस कापला असेल त्या महिन्याच्या 30 दिवसांच्या आत जमा करता येईल.

[स्रोत]

तुम्ही डीडक्टरकडून टीडीएस प्रमाणपत्र मागू शकता किंवा खालील स्टेप वापरून ते ऑनलाइन शोधू शकता:

1. TRACES च्या अधिकृत पोर्टलला भेट द्या. कॅपचा कोड एंटर करा आणि "प्रोसिड" वर क्लिक करा.

2. दस्तऐवज प्रदान करा, यासह -

• डीडक्टरचा TAN
• पेयरचा पॅन
• टीडीएस प्रमाणपत्र क्रमांक
• आर्थिक वर्ष
• उत्पन्नाचे स्रोत
• प्रमाणपत्रानुसार टीडीएस अमाऊंट

3. “वॅलिडेट” वर क्लिक करा.

4. टीडीएस प्रमाणपत्र पुन्हा डाउनलोड करण्यासाठी, संबंधित डेटा प्रदान करा -

• पॅन
• TAN
• आर्थिक वर्ष
• कॉर्टर
• रिटर्नचा प्रकार

आता “गो टू डाउनलोड” वर क्लिक करा.

टीडीएस प्रमाणपत्र हे सुनिश्चित करते की तुमच्याकडून डीडक्ट केलेली अमाऊंट जप्त केली जाणार नाही आणि सरकारकडे जमा केली जाईल. त्यामुळे, तुम्ही या संबंधित दस्तऐवजाचे प्रदर्शन करून वेळेवर टीडीएस रिटर्नचा क्लेम करू शकता.

उशीरा रिटर्न फाइलिंग केल्यास

टॅक्स फाइलिंग न करणे हा दंडनीय गुन्हा आहे; मात्र, उशीरा पेमेंट केल्यास दंड भरावा लागतो. उशीर झाल्यास पेमेंटच्या देय तारखेपासून तुम्ही ते फाइल करेपर्यंत प्रत्येक दिवसासाठी ₹200 दंड आहे. उशीरा दंड एकूण पेएबल अमाऊंटपेक्षा जास्त असल्यास, उशीरा दंड टीडीएस पेएबल अमाऊंट इतका असेल.

उदाहरणार्थ, तुमची टीडीएस पेएबल अमाऊंट ₹5000 आहे आणि देय तारीख 20 मे आहे. तुम्ही 24 नोव्हेंबर रोजी कॉर्टर 1 चा रिटर्न फाइल केला. त्यामुळे तुम्हाला 105 दिवस उशीर झाला आहे.

₹200 X दिवस 105 = ₹21000.

 मात्र, तुमची देय टीडीएस अमाऊंट ₹5000 आहे, जी ₹21000 पेक्षा कमी आहे. त्यामुळे, तुम्हाला फक्त ₹5000 दंड म्हणून भरावे लागतील.

टीडीएस उशीरा डिपॉझिटबद्दल

जर टीडीएस वेळेवर डीडक्ट केला गेला परंतु टीडीएस जमा करण्याच्या देय तारखेच्या आत भरला गेला नाही, तर टीडीएस रकमेवर टीडीएस भरण्याच्या वास्तविक तारखेपर्यंत दर महिन्याला @ 1.5% इंटरेस्ट आकारला जातो.

जर टीडीएस अजिबात डीडक्ट केला नसेल तर, ज्या तारखेपासून टीडीएस डीडक्ट करणे आवश्यक आहे त्या तारखेपासून दर महिन्याला @ 1% इंटरेस्ट आकारला जातो.

[स्रोत]

• एकूण उत्पन्न इन्कम टॅक्स पेएबल स्लॅबमध्ये नाही.
• भरलेला टीडीएस टॅक्स पेएबल लायबिलिटीपेक्षा जास्त आहे.
• चालू महिन्यात टॅक्स भरणाऱ्याचे उत्पन्न कमी झाले आहे.
• मागील वर्षीचा लॉस चालू वर्षात पुढे नेला.
• टॅक्स भरणारे टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र आहे.

तुम्ही फॉर्म 15G/15H सबमिट करून टीडीएस डिडक्शन टाळू शकता. रिफंडचा क्लेम करण्यासाठी किंवा टीडीएस कमी न करण्यासाठी फॉर्म 13 सबमिट केला जाऊ शकतो.

रिटर्न फाइल करण्यासाठी आणि जास्तीत जास्त लाभ मिळवण्यासाठी प्रत्येक टॅक्स भरणाऱ्याने टीडीएस म्हणजे काय आणि ते का डीडक्ट केले जाते हे पूर्णपणे जाणून घेतले पाहिजे. इन्कम टॅक्स पेमेंटचे सहज निराकरण करणे हा एक पेई-फ्रेंडली अ‍ॅक्ट आहे.