केंद्रीय अर्थसंकल्प 2020 मध्ये सेक्शन 115 BAC अंतर्गत नवीन टॅक्स प्रणाली सादर करण्यात आली. या नव्या टॅक्स प्रणालीत इन्कम टॅक्सचे रेट कमी करण्यासह अधिक टॅक्स स्लॅब आहेत. तथापि, केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 मध्ये नवीन प्रणालीत काही बदल प्रस्तावित केले आणि आर्थिक वर्ष 2023-24 पासून डिफॉल्ट स्लॅब देखील घोषित केले. टॅक्सपेअर्सना नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत सवलतीचा टॅक्स भरायचा असेल तर त्यांना जुन्या टॅक्स प्रणालीत मिळणाऱ्या टॅक्स डिडक्शन्स आणि सूट सोडणे आवश्यक आहे.

आगामी विभागात नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत डिडक्शन्स आणि सूटचा सारांश देण्यात आला आहे ज्याचा कलेम व्यक्ती करू शकतात आणि करू शकत नाहीत. त्यामुळे इच्छुक वाचकांना याविषयी अधिक जाणून घेण्यासाठी स्क्रॉल करावे लागेल.

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 मध्ये प्रस्तावित नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत सुधारित डिडक्शन्स आणि सूटची खालील यादी पहा, जी पात्र टॅक्सपेअर्स 1 एप्रिल 2023 पासून त्यांचे टॅक्स लायबिलिटीझ कमी करण्यासाठी कलेम करू शकतात:

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023-24 नुसार परवानगी असलेले टॅक्स डिडक्शन्स आणि सूट

आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी सुधारित नवीन टॅक्स प्रणाली सूटची यादी खाली दिली आहे.

सॅलरीड व्यक्ती आणि पेन्शनर्ससाठी

ते केवळ त्यांच्या सॅलरी/पेन्शन उत्पन्नावर 'इन्कम फ्रॉम सॅलरीझ' या शीर्षकाखाली रु 50,000 च्या स्टँडर्ड डिडक्शनचा कलेम करू शकतात. फॅमिली पेन्शनर्सना 'इन्कम फ्रॉम अदर सोर्ससेस' या शीर्षकाखाली रु 15,000 किंवा फॅमिली पेन्शनच्या 1/3 पैकी जे कमी असेल ते स्टँडर्ड डिडक्शन मिळू शकते.

सेक्शन 80CCD(2)

इन्कम टॅक्स अॅक्ट, 1961 च्या सेक्शन 80CCD (2) अन्वये सॅलरीड व्यक्ती रु 50,000 स्टँडर्ड डिडक्शन आणि एम्प्लॉयरकडून कोणत्याही एनपीएस (नॅशनल पेन्शन स्कीम) योगदानाचा फायदा कर्मचाऱ्याच्या एनपीएस खात्यात कलेम करू शकतो. मात्र, कर्मचाऱ्याच्या स्वत:च्या योगदानावर कोणताही टॅक्स फायदा मिळत नाही. खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या सॅलरीच्या 10% तर सरकारी कर्मचाऱ्याला त्यांच्या सॅलरीच्या 14% डिडक्शनचा फायदा घेता येईल.

अग्निवीर कॉर्पस फंड

इन्कम टॅक्स अॅक्टच्या नव्याने प्रस्तावित सेक्शन 80CCH अंतर्गत अग्निवीर कॉर्पस फंडात केलेल्या कोणत्याही योगदानावर डिडक्शन म्हणून कलेम केला जाऊ शकतो. हे योगदान अग्निवीर किंवा केंद्र सरकार अग्निवीर सेवा निधी खात्यात देऊ शकते. 

सेक्शन 80JJAA

सेक्शन 80JJAA अंतर्गत अतिरिक्त कर्मचाऱ्यांच्या कॉस्टच्या 30% पर्यंत कपात केली जाईल.

आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी अनुमत डिडक्शनची नवीन टॅक्स प्रणाली सूट यादी खाली दिली आहे जी आर्थिक वर्ष 2022-23 प्रमाणेच राहील.

होम लोन्स

भाड्याच्या मालमत्तेसाठी घेतलेल्या होम लोनच्या इंटरेस्ट घटकावर डिडक्शन.

एनपीएस, पीपीएफ आणि ईपीएफ (NPS, PPF and EPF)

• आपल्या कर्मचाऱ्याच्या एनपीएस आणि ईपीएफ आणि सेवानिवृत्ती खात्यांमध्ये एम्प्लॉयर्सचे योगदान टॅक्स सूटसाठी लागू आहे. तथापि, टॅक्स सूटसाठी पात्र होण्यासाठी सर्व कर्मचाऱ्यां च्या खात्यात एका आर्थिक वर्षात केलेले योगदान रु 7.5 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
  
• कर्मचारी भविष्य निर्वाह फंड खात्यातून व्याज मिळवणारे टॅक्सपेअर्स त्या इंटरेस्टवर 9.5% पेक्षा जास्त इंटरेस्ट मिळत नसल्यास त्या इंटरेस्टवर टॅक्स सूट चा कलेम करू शकतात.
• एनपीएस खात्यातून मिळणारी लम्पसम मॅच्युरिटीची रक्कम टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र आहे आणि टियर 1 एनपीएस खात्यातून अंशत: फंड काढणे देखील टॅक्सफ्री आहे.
• पीपीएफ खात्यातून मिळणारे इंटरेस्ट किंवा मॅच्युरिटीची रक्कम टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र आहे.

बचत योजना

• सेक्शन 10(15)(i) नुसार, पोस्ट ऑफिस बचत खात्यावर इंटरेस्ट मिळवणारे टॅक्सपेअर्स वैयक्तिक आणि संयुक्त खात्यांच्या बाबतीत अनुक्रमे ₹ 3,500 आणि ₹ 7,000 पर्यंत सूटचा कलेम करू शकतात.
  
• सेक्शन 10(10D), नुसार खाते मॅच्युरिटी नंतर आयुर्विमा कंपनीकडून मिळणारा फंड टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र ठरतो. 
• सुकन्या समृद्धी खात्यातून मिळणारे इंटरेस्ट आणि मॅच्युरिटीची रक्कम टॅक्स फ्री आहे.

ग्रॅज्युटी

एम्प्लॉयर्सकडून ग्रॅच्युटी मिळवणारे अशासकीय कर्मचारी त्या ग्रॅच्युटीच्या रकमेवर ₹20 लाखांपर्यंत सूट मिळवू शकतात. सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या केस मध्ये त्यांना मिळणारी संपूर्ण ग्रॅच्युटी टॅक्स फ्री असते.

रिटायरमेंट

• रिटायरमेंट दरम्यान रजा एनकॅश करणे काही अटींच्या अधीन राहून टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र आहे.
  
• स्वेच्छा रिटायरमेंटसाठी एम्प्लॉयर्सकडून मिळणारे आर्थिक फायदे अटींची पूर्तता केल्यास टॅक्स सुटला पात्र ठरतात. जास्तीत जास्त सूट मर्यादा रु. 5 लाखांपर्यंत आहे.
• शैक्षणिक शिष्यवृत्ती, रिट्रेंचमेंट भरपाई आणि रिटायरमेंटसह मृत्यूनंतरचा आर्थिक फायदा टॅक्स सूट साठी पात्र ठरतात.

एम्प्लॉयर्सनी दिलेले भत्ते

• अपंग कर्मचाऱ्यांना देण्यात येणारे प्रवास भत्ते, कंव्हेयन्स भत्ता, कर्मचाऱ्याचा प्रवास कॉस्ट किंवा हस्तांतरण करण्यासाठी देण्यात येणारे भत्ते, वेतनेतर प्राप्ती आणि दैनंदिन भत्ते या नव्या टॅक्स प्रणालीअंतर्गत टॅक्स सूट मिळण्यास पात्र आहेत.
  
• कर्मचाऱ्यांना शासकीय कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी भत्ते पुरविणाऱ्या एम्प्लॉयर्सना टॅक्स मधून सूट देण्यात आलेली आहे.
• जर अशासकीय कर्मचाऱ्यांना कम्युटेड पेन्शन मिळत असेल तर त्यातील एक 1/3 रक्कम कर्मचाऱ्याला ग्रॅच्युटी मिळाल्यास करसवलतीस पात्र ठरते. कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युटी मिळाली नाही, तर कम्युटेड पेन्शनच्या ½ रक्कम टॅक्स फ्री असेल.
• एम्प्लॉयर्सकडून मिळणारी भेटवस्तू, जी ₹ 5,000 पेक्षा जास्त नाही, त्यांना टॅक्स सूट मिळते.

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 मध्ये प्रस्तावित नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत सुधारित डीडक्शन्स आणि सूटची खालील यादी पहा, ज्याचा कलेम पात्र टॅक्सपेअर्स 1 एप्रिल 2023 पासून करू शकत नाहीत.

2023-24 केंद्रीय अर्थसंकल्पात परवानगी नसलेले टॅक्स डीडक्शन आणि सूट

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 मध्ये वैयक्तिक टॅक्स पेअर्ससाठी नवीन टॅक्स प्रणालीतून 70 सूट आणि डीडक्शन्स काढून टाकण्यात आल्या. टॅक्सपेअर्स कलेम करू शकत नाहीत अशा काही सुधारित गोष्टींची यादी येथे आहे.

होम लोन्स

सेक्शन 80C आणि 80EE/ 80EEA अंतर्गत 1.5 लाख रुपयांपर्यंतच्या हाऊसिंग लोनवरील इंटरेस्ट आणि मुद्दल रक्कम भरल्यास डीडक्शन.

सेक्शन 80सी

सेक्शन 80सी अंतर्गत कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी, लाईफ इन्शुरन्स प्रीमियम आणि सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधीमध्ये केलेली इन्वेस्टमेंट.

सेक्शन 80ई

सेक्शन 80ई अंतर्गत स्टुडंट लोनच्या कर्जावर भरलेल्या इंटरेस्टवर यापुढे टॅक्स फ्रीचा कलेम करता येणार नाही.

चॅरिटी

• वैज्ञानिक संशोधनातील देणगी किंवा एक्सपेनसेस डीडक्टीबल नसतात.
  
• राष्ट्रीय संरक्षण निधी, पंतप्रधान राष्ट्रीय मदत निधी, नॅशनल फाऊंडेशन फॉर कम्युनिटी हार्मनी, राष्ट्रीय/राज्य रक्त संक्रमण परिषद यासह सेक्शन 80G अंतर्गत डीडक्शन्स.

दिलेल्या यादीमध्ये आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत परवानगी नसलेले टॅक्स डिडक्शन्स आणि सूटचा समावेश आहे जे आर्थिक वर्ष 2022-23 प्रमाणेच राहतील.

सॅलरी डिडक्शन्स

• घरभाडे भत्ता, भाडे पेमेंट्स आणि सॅलरी रचनेवर आधारित.
  
• व्यावसायिक टॅक्स ₹2,500.
• रजा ट्रॅव्हल भत्ता.
• व्यावसायिक टॅक्स आणि करमणूक भत्त्यावरील डिडक्शन्स (सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी लागू).

बचत खाते

• सेक्शन 80TTA आणि 80TTB अंतर्गत बचत खात्यातून मिळणारे इंटरेस्ट (सीनियर सिटीजन्सना ठेवींवरील इंटरेस्ट टॅक्ससेबल आहे).
  
• सेक्शन 10(14) अन्वये विशेष भत्ते.
• स्पेशल इकॉनॉमिक झोनमधील बिझिनेस व्यावसायिक आणि मालक सेक्शन 10AA अंतर्गत टॅक्स सूटचा कलेम करू शकत नाहीत.

होम लोन्स

• सेक्शन 24(b) अन्वये स्वमालकीच्या/ रिकाम्या मालमत्तेसाठी होम लोनच्या इंटरेस्ट पेमेंटचे डिडक्शन्स.
  
• सेक्शन 24(b) अन्वये हाऊस मालमत्तेच्या खरेदी/बांधकाम/दुरुस्ती/पुनर्बांधणीसाठी ₹2,00,000 पर्यंतच्या इंटरेस्ट पेमेंटचे डिडक्शन्स.

इतर सूट

• आयटी अॅक्टच्या सेक्शन 35(1)(ii), 35(2AA), 32AD, 33AB, 35(1)(iii), 33ABA, 35(1)(ii), 35CCC(a), and 35AD अंतर्गत टॅक्स डिडक्शन्स.
  
• सेक्शन 32(ii) (a) अन्वये निर्दिष्ट केल्याप्रमाणे अतिरिक्त डेप्रीसीएशन.
• मागील वर्षांतील न वापरलेले डेप्रीसीएशन अॅडजस्ट करण्याचा पर्याय.
• चॅप्टर VI-A अंतर्गत निर्दिष्ट केलेल्या डिडक्शन्स जसे की 80IA, 80CCC, 80C, 80CCD, 80D, 80CCG, 80DDB, 80EE, 80E, 80EEA, 80DD, 80EEB, 80GG, 80IB, 80IAC, आणि 80IAB. 
• अल्पवयीन मुले, मदतनीस भत्ते व मुलांच्या शिक्षणासाठी भत्ते.

[स्त्रोत]