2020-21 पासून सॅलरीड वैयक्तिक टॅक्सपेअर्स आणि पेन्शनर्स ज्यांचे बिझिनेस इन्कम नाही ते दोन टॅक्स प्रणालींपैकी एक निवडू शकतात. ती म्हणजे नवीन सवलतीची करप्रणाली आणि सध्याची जुनी करप्रणाली. जर 60 वर्षांवरील टॅक्सपेअर्स आर्थिक वर्ष 2023-24 (एवाय 2024-25) साठी नवीन इन्कम टॅक्स स्लॅब शोधत असतील तर वाचन सुरू ठेवा. येथे सीनियर सिटीजनसाठी नवीन बजेट इन्कम टॅक्स स्लॅब मिळेल, तसेच सुपर सीनियर सिटीजनसाठी टॅक्स स्लॅबसह इतर अनेक संबंधित बाबी आपल्याला मिळतील!

भारतात सीनियर सिटीजन म्हणून कोणाला मानले जाते?

मागील आर्थिक वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी 60 वर्षांवरील परंतु 80 वर्षांखालील कोणत्याही रहिवासी व्यक्तीला सीनियर सिटीजन म्हणून या कायद्यात नमूद करण्यात आले आहे.

भारतात सुपर सीनियर सिटिझन म्हणून कोणाला ओळखले जाते?

मागील आर्थिक वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी 80 वर्षांवरील कोणत्याही रहिवासी व्यक्तीला कायद्यानुसार सुपर सीनियर सिटीजन म्हणून संबोधले जाते.

[स्रोत]

मूळ सॅलरी, निश्चित भत्ते, घरभाडे भत्ता आणि इन्कमचे इतर स्त्रोत हे सीनियर सिटीजनच्या इन्कम टॅक्सचे कॅलक्युलेशन करण्यासाठी आधार ठरतात. सीनियर सिटीजनसाठी टॅक्स कॅलक्युलेशन प्रोसीजर 60 वर्षांखालील व्यक्तींप्रमाणेच आहे.

मात्र, 60 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या सिटीजन्सच्या तुलनेत सीनियर आणि सुपर सीनियर सिटीजनना जुन्या टॅक्स प्रणालीअंतर्गत अधिक सूट लिमिट लागू आहे.

पेन्शनर्स किंवा सीनियर सिटीजनसाठी इन्कमच्या प्रत्येक स्त्रोतावर इन्कम टॅक्स आकारला जातो. यात पेन्शन, मुदत ठेवी, पोस्ट ऑफिस स्कीम्स, भाड्याचे इन्कम, बचत स्कीम्सचे इंटरेस्ट किंवा इन्कम किंवा रिव्हर्स मॉर्गेजेस यांचा समावेश आहे. सीनियर सिटीजनसाठी टॅक्स कॅलक्युलेट करताना ग्रॅच्युइटी आणि रिटायरमेंटचे फायदा वगळण्यात यावेत.

सीनियर आणि सुपर सिटीजनच्या इन्कम टॅक्सचे कॅलक्युलेशन करण्यासाठी आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी सीनियर सिटीजनसाठी नवीन इन्कम टॅक्स स्लॅब आणि स्वीकार्य डीडक्शन्ससह संपूर्ण इन्कमचा विचार केला जातो. टॅक्सेबल इन्कम निश्चित करण्यासाठी इन्कम टॅक्स कॅल्क्युलेटर हे एक उपयुक्त साधन ठरू शकते. आपण आपले अंदाजे टॅक्स लायबिलिटी जाणून घेऊ इच्छित असल्यास, खालील तपशील द्या:

• सीनियर सिटीजन आणि सुपर सीनियर सिटीजनसाठी मूल्यांकन वर्ष ज्यासाठी सीनियर सिटीजन/ सुपर सीनियर सिटीजन इन्कम टॅक्स कॅलक्युलेट करण्यास तयार आहेत
• रहिवासी स्थिती, टॅक्सपेअरचा प्रकार
• सॅलरीतून रु.50,000 स्टँडर्ड डीडक्शन (आर्थिक वर्ष 2024-25 पासून नवीन टॅक्स योजनेअंतर्गत उपलब्ध) आर्थिक वर्ष 2023-24 मध्ये नवीन टॅक्स योजनेअंतर्गत हे उपलब्ध नव्हते)
• सीनियर सिटीजनसाठी लागू असलेल्या इन्कम टॅक्स स्लॅबनुसार शिक्षण सेस @ 4% 
• अधिभार (लागू असल्यास)
• एकूण टॅक्स लायबिलिटी
• इन्कम टॅक्स रिटर्न (आयटीआर) सादर करण्याची अंतिम तारीख
• सॅलरीपासून इन्कम
• हाऊस मालमत्तापासून इन्कम(लागू असल्यास)
• इतर स्त्रोतांकडून इन्कम आणि कॅपिटल गेन्स
• कोणत्याही बिझिनेसमधून किंवा व्यवसायातून गेन्स किंवा प्रॉफिट
• कृषी इन्कम (लागू असल्यास)
•  इन्कम टॅक्स रिटर्नसाठी मूल्यमापन पूर्ण करणे
• टीसीएस किंवा टीडीएस (लागू लागल्यास)

[स्रोत]

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023-24 नुसार 60 किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाच्या सीनियर सिटीजनसाठी लागू असलेल्या डीडक्शन्स खालीलप्रमाणे आहेत.

• पेन्शन: वार्षिक ₹50,000 स्टँडर्ड डिडक्शन (एवाय 2024-25 पासून नवीन टॅक्स योजनेअंतर्गत उपलब्ध आहे. फॅमिली पेन्शनहोल्डर्ससह ए.वाय 2023-24 मध्ये नवीन टॅक्स योजनेअंतर्गत ही सुविधा उपलब्ध नव्हती). सॅलरीड इन्कमप्रमाणेच टॅक्सड अॅन्यूटी पेमेंट्सच्या स्वरूपातील पेन्शनसाठी हे लागू आहे. हे सेक्शन 80D अंतर्गत येते. हे सेक्शन 80D अंतर्गत येते.
• सेक्शन 87A अंतर्गत सूट: नवीन इन्कम टॅक्स प्रणालीअंतर्गत आर्थिक वर्ष 2023-24 (एवाय 2024-25) साठी सेक्शन 87A अंतर्गत सवलतीची रक्कम आर्थिक वर्ष 2022-23 मधील ₹5 लाखांवरून ₹7 लाख करण्यात आली आहे. याचा अर्थ सीनियर आणि सुपर सीनियर सिटीजनना आता रु 25,000 टॅक्स सूट मिळणार आहे, जी पूर्वी रु.12,500 होती. मात्र, जुन्या टॅक्स प्रणालीतील सवलत कायम असून, ₹5 लाखांपर्यंतच्या टॅक्सेबल इन्कमसाठी ₹25,000 रुपये आहेत.
• हेल्थ इन्शुरन्स: सेक्शन 80D नुसार, सीनियर सिटीजन त्यांच्या मेडिकल एक्सपेनसेससाठी आणि / किंवा हेल्थ इन्शुरन्स प्रीमियम वार्षिक ₹50,000 पर्यंत डीडक्शनचा कलेम करू शकतात. याव्यतिरिक्त, अवलंबून असलेल्या सीनियर्सना आधी नमूद केल्याप्रमाणे क्रिटीकल इलनेससाठी जास्तीत जास्त ₹1 लाखांपर्यंत डीडक्शनचा कलेम करता येईल. हे सेक्शन 80DDB अंतर्गत येते.

नवीन टॅक्स प्रणाली निवडणाऱ्या वैयक्तिक टॅक्सपेअरला जुन्या किंवा विद्यमान इन्कम टॅक्स प्रणालीअंतर्गत उपलब्ध असलेल्या बहुतेक टॅक्स सूट सोडाव्यात लागतील.

आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी सीनियर सिटीजन आणि सुपर सीनियर सिटीजनसाठी नवीन टॅक्स प्रणालीनुसार, या दोन वयोगटांसाठी सूटची कोणतीही वाढीव मूलभूत लिमिट अस्तित्वात नाही. याचा अर्थ असा की, कोणत्याही व्यक्तीला, वयाचा विचार न करता, विशिष्ट आर्थिक वर्षासाठी मूळ सूट लिमिट म्हणून ₹3 लाख असतील. आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी ही मूलभूत सूट लिमिट ₹2.5 लाख निश्चित करण्यात आली होती.

सीनियर सिटीजनसाठी काही सामान्य फायदे, जे त्यांच्या आर्थिक जबाबदाऱ्या कमी करण्यास मदत करू शकतात:

• बिझिनेस इन्कम नसल्यास सीनियर सिटीजनना दिलेल्या आर्थिक वर्षासाठी आगाऊ टॅक्स भरण्यापासून सूट देण्यात आली आहे. 
• त्यांना रिव्हर्स मॉर्गेज स्कीमचा हा फायदा घेता येईल, ज्याअंतर्गत, जर त्यांना इएमआय इन्कम मिळाला तर त्यांना अशा हाऊस ट्रान्सफरवर कोणताही कॅपिटल गेन्स टॅक्स पे करावा लागणार नाही.

[स्रोत]

जर सीनियर सिटीजन आणि सुपर सीनियर सिटीजननी आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी नवीन टॅक्स प्रणालीचा पर्याय निवडला तर त्यांना काही इन्कम टॅक्स फायदे सोडावे लागतील, जे खालीलप्रमाणे आहेत:

• घर भत्ता (एचआरए)
• लीव्ह ट्रॅव्हल भत्ता(एलटीए)
• इतर विशेष भत्त्यांमध्ये - पुनर्वसन भत्ता आणि मदतनीस भत्ता यांचा समावेश आहे.
• मुलांचे शिक्षण भत्ता
• नोकरीदरम्यान दैनंदिन खर्च
• व्यावसायिक टॅक्स
• सेक्शन 24 अन्वये हाऊसिंग लोनवरील इंटरेस्ट (मालमत्तेमध्ये जर तुम्ही राहत असाल तर असे डीडक्शन मिळत नाही. मात्र, भाड्याने दिलेल्या मालमत्तेवर इंटरेस्ट मिळते)
• चॅप्टर VI-A अंतर्गत डीडक्शन जसे की 80C, 80D, 80E, 80TTB इत्यादी. तथापि, 80CCD(2) अंतर्गत अधिसूचित पेन्शन योजनांची वजावट आणि 80JJAA आणि 80CCH(2) अंतर्गत इतर डीडक्शन्स उपलब्ध आहे.

[स्रोत]