सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी इन्कम टॅक्स रिटर्न ऑनलाइन कसे फाइल करावे
भारतातील सॅलरीड व्यक्तींसाठी इन्कम टॅक्स रिटर्न त्वरित फाइल करणे ही एक महत्त्वाची आर्थिक कसरत आहे. मात्र, रिटर्न फाइल करण्याची प्रोसेस अनेक गैरसमज आणि माहितीच्या अभावामुळे गैरसमजुतीत गुरफटली आहे. तर, या लेखात, आपल्याला सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी आयटीआर कसा फाइल करावा याबद्दल आपल्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे मिळतील.
चला सुरुवात करूया!
इन्कम टॅक्स रिटर्न: एक ओव्हरविव्ह
इन्कम टॅक्स अॅक्ट 1961 नुसार भारतीय टॅक्सपेअर्सच्या विशिष्ट वर्गांना त्यांच्या इन्कमचे डिटेल्स आणि त्यावर लागू होणाऱ्या टॅक्स एका फॉर्मद्वारे सादर करणे मॅनडेटरी आहे. हा फॉर्म इन्कम टॅक्स रिटर्न किंवा आयटीआर म्हणून ओळखला जातो. त्यामुळे असेसी हा फॉर्म इन्कम टॅक्स विभागाकडे सादर करतात.
याव्यतिरिक्त, या फॉर्ममध्ये प्रदान केलेल्या इन्कमची माहिती दिलेल्या आर्थिक वर्षाशी संबंधित आहे, म्हणजे 1 एप्रिलपासून सुरू होणारे आणि पुढील वर्षाच्या 31 मार्च रोजी संपणाऱ्या वर्षाशी संबंधित आहे.
शिवाय सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी इन्कम टॅक्स रिटर्न कसे फाइल करायचे हे जाणून घेण्यापूर्वी ते कोणी फाइल करावे हे समजून घेऊया. खालील कॅटेगरीमध्ये मोडणाऱ्या व्यक्तींना आयटीआर दाखल करणे आवश्यक आहे:
- ज्या असेसीने एकूण इन्कम सेक्शन 80C, 80CCD, 80D, 80TTB, आणि 80TTB मूळ सूट लिमिट पेक्षा जास्त आहे.
खालील तक्त्यात आर्थिक वर्ष 2022-23 आणि आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी मूलभूत सूट लिमिटचा सारांश आहे.
आर्थिक वर्ष 2022-23 आणि आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी मूलभूत सूट लिमिट्स
टॅक्सपेअरचे वय |
इन्कमची रक्कम (जुनी टॅक्स प्रणाली आर्थिक वर्ष 2022-23 आणि आर्थिक वर्ष 2023-24) |
इन्कमची रक्कम (नवीन टॅक्स प्रणाली - आर्थिक वर्ष 2022-23) |
इन्कमची रक्कम (नवीन टॅक्स प्रणाली - आर्थिक वर्ष 2023-24) |
| वयाच्या 60 वर्षांपर्यंत | ₹ 2,50,000 | ₹ 2,50,000 | ₹ 3,00,000 |
| 60 ते 80 वर्षांच्या दरम्यान | ₹ 3,00,000 | ₹ 2,50,000 | ₹ 3,00,000 |
| 80 वर्षापेक्षा जास्ती | ₹ 5,00,000 | ₹ 2,50,000 | ₹ 3,00,000 |
परदेशी असेट्स मधून इन्वेस्टमेंट किंवा इन्कम असलेल्या व्यक्ती.
एक किंवा अधिक बँकांच्या चालू खात्यांमध्ये ₹1 कोटी पेक्षा जास्त ठेवी असणारा असेसी.
ज्या व्यक्तीने एखाद्या व्यक्तीच्या परदेश प्रवासावर ₹2,00,000 पेक्षा जास्त पेमेंट दिले आहे. (ही व्यक्ती कुटुंबातील सदस्य असू शकते किंवा असू शकत नाही).
वर्षभरात ₹1,00,000 पेक्षा जास्त वीज शुल्क भरणारा असेसी.
[स्रोत 1]
सॅलरीड व्यक्तींसाठी आयटीआर (ITR) फॉर्म
आधी नमूद केल्याप्रमाणे, सॅलरीड व्यक्तींसाठी खालीलपैकी कोणताही इन्कम टॅक्स फॉर्म भारतातील वैयक्तिक टॅक्सपेअर्सना लागू आहे:
आयटीआर फॉर्म |
पात्रता |
आयटीआर-1 फॉर्म (सहज) |
सॅलरी, हाऊस मालमत्ता, शेती आणि इतर स्त्रोतांमधून इन्कम असलेल्या व्यक्तींनी आपले इन्कम टॅक्स रिटर्न आयटीआर-1 सह फाइल करणे आवश्यक आहे. मात्र, आयटीआर-1 फाइल करण्यासाठी असेसीकडे एकापेक्षा अधिक हाऊसची मालमत्ता नसावी. तसेच शेतीतून मिळणारे इन्कम ₹5,000 पेक्षा जास्त नसावे. |
आयटीआर-2 |
हे अशा व्यक्ती आणि एचयूएफ साठी लागू आहे ज्यांना बिझिनेस आणि व्यवसायातून इन्कम नाही. शिवाय एकापेक्षा जास्त हाऊसची मालमत्ता असलेल्या व्यक्ती आयटीआर-2 फाइल करण्यास पात्र आहेत. याव्यतिरिक्त, जर आपण कॅपिटल गेन्स आणि / किंवा इतर स्त्रोतांमधून इन्कम मिळवत असाल परंतु बिझिनेस किंवा व्यवसायातून प्रॉफिट किंवा गेन्स मधून इन्कम मिळवत नसाल तर आपण आयटीआर -2 सह इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करू शकता. |
आयटीआर-3 |
सॅलरीड कर्मचारी म्हणून, जर आपल्याला बिझिनेस आणि व्यवसायाच्या सॅलरी मधून इन्कम, हाऊस मालमत्ता (एक किंवा एकाधिक), कॅपिटल गेन्स आणि इतर स्त्रोतांमधून इन्कम मिळत असेल तर आपण आयटीआर -3 दाखल करू शकता. |
सॅलरीड व्यक्तींसाठी ऑनलाइन आयटीआर (ITR) कसा फाइल करावा?
आता तुम्हाला इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करण्याची माहिती आहे, मग आपण सॅलरीड व्यक्तीसाठी आयटीआर ची ई-फायलिंग कशी केली जाते याबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया. खालील स्टेप्सचे अनुसरण करू शकता:
- स्टेप 1: इन्कम टॅक्स विभागाच्या ई-फायलिंग पोर्टलवर जा.
- स्टेप 2: तुमचा वापरकर्ता आयडी (पॅन), पासवर्ड आणि कॅप्चा कोड सबमिट करून पोर्टलवर लॉग इन करा. आपण या पोर्टलवर रजिस्टर्ड केले नसल्यास, आपण आपला परमनंट अकाऊंट नंबर (पॅन) वापरुन साइन अप करू शकता, जे नंतर युजर आयडी म्हणून कार्य करेल.
- स्टेप 3: ई-फाइल सेक्शन अंतर्गत ड्रॉप-डाऊन मेनूमधून 'इन्कम टॅक्स रिटर्न'वर क्लिक करा आणि संबंधित मूल्यांकन वर्ष निवडा. अशावेळी तुम्हाला योग्य इन्कम टॅक्स रिटर्न (आयटीआर) फॉर्म सिलेक्ट करून तो डाऊनलोड करावा लागेल. सॅलरीड कर्मचारी आयटीआर -1, आयटीआर -2 किंवा आयटीआर -3 निवडू शकतात (ज्याचा आपण या लेखात नंतर विचार करू).
- स्टेप 4: जर तुम्ही सुधारित रिटर्न फाइलिंग करत नसाल तर फाइलिंग प्रकार 'ओरिजिनल' म्हणून निवडा.
- स्टेप 5: 'प्रिपेयर आणि सबमीट ऑनलाइन' चा सबमिशन मोड निवडा आणि 'कंटिन्यू ' वर क्लिक करा.
- स्टेप 6: आता, संबंधित आयटीआर फॉर्म भरा ज्यात आपले इन्कम, डीडक्शन, सूट आणि इन्वेस्टमेंटशी संबंधित सर्व आवश्यक डिटेल्स भरा. त्यानंतर तुम्हाला टीडीएस, टीसीएस आणि अॅडव्हान्स टॅक्सच्या माध्यमातून टॅक्स भरण्याचा डिटेल्स जोडणे आवश्यक आहे. तथापि, सर्व डेटा अचूक आहे याची खात्री करा. तसेच तांत्रिक त्रुटींमुळे डेटा गमावू नये यासाठी वेळोवेळी 'सेव्ह द ड्राफ्ट' पर्यायावर क्लिक करा.
- स्टेप 7: देय टॅक्स कॅलक्युलेट करा आणि टॅक्स पे करा. त्यानंतर, आपल्या टॅक्स रिटर्न चलान डिटेल्स एंटर करा. (जर आपल्यावर कोणतेही टॅक्स लायबिलिटी नसेल तर आपण ही स्टेप सोडली पाहिजे).
- स्टेप 8: फॉर्ममध्ये एंटर केलेल्या डिटेल्सची पुष्टी करा. त्यानंतर, 'सबमिट' निवडा. अशा प्रकारे तुम्ही सॅलरीड कर्मचाऱ्यासाठी ऑनलाइन आयटीआर फाइल करू शकता.
अशावेळी तुमच्या संगणकाच्या स्क्रीनवर एक मेसेज झळकतो, जे यशस्वी ई-फायलिंग झाल्याचा संदेश देते. त्यानंतर आयटीआर-व्ही नावाचा पावती फॉर्म तयार केला जातो. आता, आपण यापैकी कोणत्याही मार्गाने आपल्या रिटर्नची व्हेरिफाय करणे आवश्यक आहे:
- आधार ओटीपी
- बँक खाते नंबर
- डीमॅट अकाऊंट नंबर
- रजिस्टर्ड मोबाइल क्रमांक
- नेट बँकिंग
- बँक एटीएम
- पोचपावतीची प्रत्यक्ष प्रत बेंगळुरूयेथील सेंट्रलाइज्ड प्रोसेसिंग सेंटरला (सीपीसी) पोस्टाद्वारे पाठविणे
अशा प्रकारे तुम्ही सॅलरीड व्यक्तीसाठी आयटीआर भरू शकता.
सॅलरीड व्यक्तीसाठी आयटीआर (ITR) फाइलिंग करण्यासाठी कोणती दस्तऐवज आवश्यक आहेत?
आयटीआर-1 फाइल करण्यासाठी सरकारने जारी केलेल्या काही दस्तऐवजांची आवश्यकता असते. हे आहेत:
- पॅन कार्ड
- आधार कार्ड
- बँक स्टेटमेंट/पासबूक
- फॉर्म 16
- सॅलरी स्लिप्स
- फॉर्म 26AS
- फॉर्म 16A
- सेक्शन 80D आणि 80U अंतर्गत सूट
- कॅपिटल गेन्स स्टेटमेंट
याव्यतिरिक्त तुम्हाला इन्कम टॅक्स लॉगिन आयडी आणि पासवर्ड ची गरज भासणार आहे.
जाणून घ्या
सॅलरीड कर्मचाऱ्याने आयटीआर(ITR) कधी फाइल करावा?
जर तुम्ही कर्मचारी असाल तर सॅलरीड व्यक्तीसाठी इन्कम टॅक्स रिटर्न कसे फाइल करायचे यापेक्षा तुम्हाला अधिक माहिती असायला हवी. आपल्याला माहित असले पाहिजे की जेव्हा आपले टॅक्सेबल इन्कम सूट लिमिट पेक्षा जास्त असेल तेव्हाच अशी फाइलिंग आवश्यक आहे.
आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी जुनी टॅक्स प्रणाली आणि नवीन टॅक्स प्रणालीअंतर्गत मूळ सूट लिमिट ₹2,50,000 आहे. आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी नवीन टॅक्स प्रणाली अंतर्गत ही सूट लिमिट ₹3,00,000 करण्यात आली आहे.
तर, सॅलरीड लोकांनी आर्थिक वर्ष 2022-23 (एवाय 2023-24) साठी आयटीआर फाइल करणे आवश्यक आहे जर वार्षिक इन्कम ₹2,50,000 पेक्षा जास्त असेल.
सॅलरीड कर्मचाऱ्यांनी इन्कम टॅक्स रिटर्न का फाइल करावे?
सॅलरीड व्यक्तीसाठी इन्कम टॅक्स रिटर्न कसे फाइल करावे हा कदाचित सर्वात सामान्य प्रश्न आहे. तर, सॅलरीड कर्मचाऱ्यांनी आयटीआर का फाइल करावा, याचे फायदे अधोरेखित करून आपण स्पष्ट करूया:
कॅपिटल गेन्स किंवा तोट्याचे अॅडजस्टमेंट
जर तुम्ही इक्विटी मार्केटमध्ये इन्वेस्टमेंट करत असाल आणि शेअर्सची खरेदी-विक्री करत असाल तर इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करणे तुमच्यासाठी गरजेचे आहे. शिवाय, अॅडजसटेड अल्पकालीन कॅपिटल तोटा आपण दिलेल्या आर्थिक वर्षासाठी आयटीआर सादर केल्यावर 8 वर्षांपर्यंत पुढे नेला जाऊ शकतो.
टॅक्स रिफंड्स क्लेम करा
एकदा टॅक्स डीडक्ट की आर्थिक वर्षाचे आयटी रिटर्न सादर करूनच तुम्हाला टॅक्स रिफंड मिळू शकतो. त्यामुळे रिटर्न फाइल केल्यानंतर आणि आपल्या इच्छित टॅक्स डीडक्शनचा क्लेम केल्यानंतर रेंट पेमेंट्स किंवा मुदत ठेवींवरील टीडीएस वरील रिफंड सुरू होतो.
लोनसाठी सोयीस्कर अर्ज
इन्कम टॅक्स रिटर्न हे केवळ आर्थिक स्टेटमेंटपेक्षा जास्त आहे - हे आपले वार्षिक इन्कम देखील निर्दिष्ट करते. परिणामी, बँका आणि एनबीएफसीं ना होम लोन किंवा व्हेइकल लोन यासारख्या लोन मिळण्यासाठी अनेकदा आयटीआर च्या प्रतींची आवश्यकता असते. शिवाय टॅक्सेबल इन्कम नसतानाही रिटर्न फाइल करण्यास समान इन्कम असलेल्या परंतु आयटीआर नसलेल्या व्यक्तीच्या तुलनेत लोन मंजुरीची शक्यता वाढते.
व्हिसा प्रोसेसिंग
व्हिसा इंटरव्ह्यूच्या वेळी, अनेक परदेशी वाणिज्य दूतावासांना आपल्याला मागील काही वर्षांची आयटीआर पावती सादर करणे आवश्यक आहे. हे दस्तऐवज तयार केल्याने असे सूचित होते की एखाद्या व्यक्तीकडे भारतात इन्कमचा मोठा स्त्रोत आहे, ज्यामुळे व्हिसा मंजुरीसाठी त्याची उमेदवारी मजबूत होते.
सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी आयटीआर(ITR) फाइलिंगची शेवटची तारीख
सर्वसाधारणपणे वैयक्तिक टॅक्सपेअर्ससाठी पुढील आर्थिक वर्षात इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करण्याची शेवटची तारीख 31 जुलै असते. उदाहरणार्थ, आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी आयटीआर फाइल करण्याची अंतिम तारीख 31 जुलै 2023 आहे.
मात्र, केंद्रीय टॅक्स मंडळाने (सीबीडीटी) योग्य वाटल्यास ही तारीख मुदतवाढ दिली जाऊ शकते. उदाहरणार्थ, आर्थिक वर्ष 2019-2020 साठी आयटीआर फाइल करण्याची शेवटची तारीख 31 जुलै 2020 होती, परंतु कोविडमुळे ती 31 डिसेंबर 2020 पर्यंत वाढविण्यात आली.
इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करण्याची अंतिम तारीख चुकली आहे का? घाबरू नका. सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी नियत तारखेनंतर आयटीआर कसा फाइल करावा हे स्पष्ट करू द्या:
1) उशीरा रिटर्न फाइल केले
देय तारखेनंतरही तुम्ही तुमचे इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करू शकता, ज्याला विलंबित रिटर्न म्हणून ओळखले जाते. सुरुवातीच्या मुदतीनंतर (31 जुलै) परंतु वाढीव मुदतीपूर्वी (31 डिसेंबर) अर्ज भरणे आवश्यक आहे.
विलंबाने रिटर्न भरणे हे अंतिम तारखेपूर्वी आयटीआर फाइल करण्यासारखेच आहे. उशीरा रिटर्न फाइल करताना मुख्य डिफ्रंस असा आहे की लागू आयटीआर फॉर्म भरताना आपल्याला 'सेक्शन 139(4)' अंतर्गत भरलेले रिटर्न' निवडणे आवश्यक आहे.
2) लेट फाइलिंग फी किंवा दंड भरा
देय तारखेनंतर इन्कम टॅक्स रिटर्न भरण्याची नकारात्मक बाजू म्हणजे त्यावर दंड आकारला जातो. त्यामुळे इन्कम टॅक्स अॅक्टच्या सेक्शन 234F अंतर्गत तुम्हाला लेट फाइलिंग फी भरावी लागेल, ज्याची रक्कम व्हेरिएबल आहे.
खालील तक्त्यात टॅक्सपेअर्सच्या डिफ्रंट कॅटेगरीद्वारे सामान्यत: देय दंडाची रक्कम अधोरेखित केली आहे:
| इन्कम टॅक्स रिटर्न फाइल करण्याची अंतिम तारीख | एकूण इन्कमच्या ₹5 लाखांपेक्षा कमी इन्कम असलेल्या टॅक्सपेअर्सना दंड लागू | एकूण इन्कमच्या ₹5 लाखांपेक्षा जास्त इन्कम असलेल्या टॅक्सपेअर्सना दंड लागू |
| 31 जुलै किंवा त्यापूर्वी | या प्रकरणात विलंब शुल्क लागू होत नाही. | या प्रकरणात विलंब शुल्क लागू होत नाही. |
| 1 ऑगस्ट ते 31 डिसेंबर | ₹1,000 | ₹5,000 |
| जानेवारी 1 पासून ते मार्च 31 पर्यन्त | ₹1,000 | ₹5,000 |
आयटीआर न फाइल केल्याबद्दल वरील दंडांसह, मुदतीपूर्वी रिटर्न फाइल न केल्यास थकीत टॅक्स रकमेवर सेक्शन 234 A @ 1% प्रति महिना किंवा अर्धमहिना अतिरिक्त इंटरेस्ट आकारले जाईल.
रु.25 लाखांपेक्षा जास्त टॅक्स चुकवल्यास 6 महिन्यांचा तुरुंगवास ही होऊ शकतो, जो 7 वर्षांपर्यंत वाढू शकतो.
तसेच, मुदतीनंतर रिटर्न फाइल करताना सेक्शन 139(1) अन्वये विहित केल्याप्रमाणे नुकसान (हाऊस मालमत्तेचे नुकसान वगळता) पुढे नेण्यासाठी तुम्हाला काही डीडक्शन गमवावी लागेल.
त्यामुळे शहाणे व्हा आणि वेळेवर आयटीआर फाइल करा. आम्हाला आशा आहे की या मार्गदर्शकाने सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी आयटी रिटर्न कसे फाइल करावे यावरील सर्व प्रश्नांची उत्तरे दिली.
सॅलरीड कर्मचाऱ्यांसाठी आयटीआर बद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
सॅलरीड कर्मचाऱ्यांना टॅक्स सूट काय आहे?
सॅलरीड कर्मचारी सेक्शन 80C, 80CCC, 80CCD (1), 80D, 80E, 80G, आणि 80TTA अंतर्गत टॅक्स सूटचा फायदा घेऊ शकतात; तथापि, जर व्यक्तीने नवीन इन्कम टॅक्स प्रणालीचा पर्याय निवडला तर हे डीडक्शन उपलब्ध नाही. यापैकी सेक्शन 80C चा वापर इन्कम टॅक्स वाचविण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात केला जातो. टॅक्सपेअर्सना टॅक्स डीडक्शनसाठी ₹1.5 लाखांपर्यंत क्लेम करण्याची मुभा देण्यात आली आहे.
[स्रोत]
सॅलरीड कर्मचारी टॅक्स कसे वाचवू शकतात?
सॅलरीड व्यक्ती 80C, 80CCC, आणि 80CCD (1) अंतर्गत सूट साठी पात्र साधनांमध्ये इन्वेस्टमेंट करून इन्कम टॅक्स वाचवू शकतात. याव्यतिरिक्त, ते मेडिकल एक्सपेनसेस (80D) होम लोनवरील इंटरेस्ट (सेक्शन 24), एचआरए (80GG) आणि बचत खात्यावरील इंटरेस्ट (80TTA) डीडक्शनचा क्लेम करू शकतात. त्यांना 80G अंतर्गत धर्मादाय देणग्यांवर टॅक्स डीडक्शन देखील मिळू शकते.
आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी सॅलरीवरील टीडीएस(TDS) रेट किती आहे?
निवडलेल्या इन्कम टॅक्स प्रणालीनुसार कर्मचाऱ्याच्या सॅलरीतून त्यांच्या लागू इन्कम टॅक्स स्लॅबनुसार नियमित स्लॅब रेटने टीडीएस डीडक्ट जातो.
[स्रोत]