कॅपिटल गेन्स हा नफा आहे जो भांडवली मालमत्तेची विक्री करताना तुम्ही ती मालमत्ता खरेदी करताना दिलेल्या मूल्यापेक्षा जास्त रकमेवर विकल्यापासून निर्माण होतो. भांडवली मालमत्तेमध्ये स्टॉक, म्युच्युअल फंड आणि रिअल इस्टेट उत्पादने यासारख्या गुंतवणूक उत्पादनांचा समावेश होतो. दोन प्रकारचे कॅपिटल गेन्स उपलब्ध आहेत - लॉंग टर्मआणि शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन्स.

कॅपिटल गेन्स आणि त्यांच्या इतर महत्त्वाच्या पैलूंची गणना कशी करायची हे जाणून घेण्यास तुम्ही उत्सुक असल्यास, स्क्रोल करत रहा.

कॅपिटल गेन्सची कोणत्याही अडचणीशिवाय गणना करण्यासाठी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन प्रक्रिया पहा:

कॅपिटल गेन्स कॅल्क्यूलेशन्स करण्यासाठी ऑनलाइन प्रक्रिया

मॅन्युअल प्रयत्नांशिवाय कॅपिटल गेन्सचे कॅल्क्यूलेशन करण्यासाठी आणि अंदाजे परिणाम मिळविण्यासाठी तुम्ही कॅपिटल गेन्स कॅल्क्युलेटर सारखी साधने ऑनलाइन शोधू शकता. आपण खालील माहिती प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे -

• मालमत्तेची विक्री किंमत
• मालमत्तेची खरेदी किंमत
• खरेदी किंवा विक्रीचा महिना, तारीख आणि वर्ष
• गुंतवणुकीचे तपशील, उदाहरणार्थ, रिअल इस्टेट, शेअर्स, सोने, कर्ज किंवा इक्विटी फंड इत्यादीमधील गुंतवणूक.

हे तपशील प्रविष्ट केल्यानंतर, आपण खालील माहितीमध्ये प्रवेश करू शकता -

• गुंतवणुकीचा प्रकार
• भांडवली नफ्याचा प्रकार, म्हणजे दीर्घ किंवा शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन्स
• मालमत्तेच्या खरेदी आणि विक्री वर्षाचा खर्च महागाई निर्देशांक
• विक्री आणि खरेदी किंमतीतील फरक
• मालमत्तेची विक्री आणि खरेदी यामधील वेळेचे अंतर
• मालमत्ता खरेदीची अनुक्रमित किंमत
• निर्देशांकासह आणि त्याशिवाय लॉंग टर्म कॅपिटल गेन्स

कॅपिटल गेन्सचे कॅल्क्यूलेशन करण्यासाठी ऑफलाइन प्रक्रिया

जर तुम्हाला इंटरनेटवर प्रवेश नसेल आणि कॅपिटल गेन्स कॅल्क्युलेटर सारखे ऑनलाइन साधन वापरणे सोयीस्कर नसेल, तर घाबरू नका. त्याऐवजी, खाली नमूद केल्याप्रमाणे एक साधा फॉर्म्युला वापरून लॉंग टर्मआणि अल्प-मुदतीच्या भांडवली नफ्यांची मॅन्युअली गणना करण्यासाठी ऑफलाइन प्रक्रियेचे अनुसरण करा.

तुम्ही 12 महिन्यांपेक्षा जास्त काळ ठेवलेले गुंतवणूक उत्पादन विकून लॉंग टर्म कॅपिटल गेन्स मिळतो. लॉंग टर्म कॅपिटल गेन्स सूत्र खालीलप्रमाणे आहे -

LTCG = विचाराचे संपूर्ण मूल्य - (अनुक्रमित संपादन खर्च + अनुक्रमित सुधारणा खर्च + मालमत्तेची हस्तांतरण किंमत)

तर,

मालमत्तेची अनुक्रमित संपादन किंमत = संपादन किंमत x विक्री वर्षाचा खर्च महागाई निर्देशांक/खरेदीच्या वर्षाचा महागाई निर्देशांक

मालमत्तेची अनुक्रमित सुधारणा किंमत = सुधारणा किंमत x विक्री वर्षाचा खर्च महागाई निर्देशांक / मालमत्तेत सुधारणा केलेल्या वर्षाचा खर्च महागाई निर्देशांक

लॉंग टर्मभांडवली नफ्याचे मूल्यांकन करताना, तुम्ही कॉस्ट इन्फ्लेशन इंडेक्स. खर्च महागाई निर्देशांक संपादन आणि सुधारणा खर्चांवर लागू होतो आणि नंतर संपूर्ण विचार मूल्यातून वजा केला जातो. त्याच्या ऍप्लिकेशनचे उद्दिष्ट महागाईमुळे मालमत्तेची वाढती किंमत समायोजित करणे आहे, ज्यामुळे मूळ किंमत वाढते आणि कॅपिटल गेन्स कमी होतो. 

[स्रोत]

कायद्यात त्या मालमत्तेसाठी निर्दिष्ट केलेल्या कालावधीपेक्षा कमी कालावधीसाठी मालकीची भांडवली मालमत्ता विकून शॉर्ट टर्म लाभ होतो. शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन्सचे कॅल्क्यूलेशन करण्याचे सूत्र खालीलप्रमाणे आहे -

STCG = संपूर्ण मूल्य विचार - (संपादन खर्च + सुधारणा खर्च + मालमत्तेची हस्तांतरण किंमत). 

[स्रोत]

मालमत्तेच्या विक्रीतून कॅपिटल गेन्सचे कॅल्क्यूलेशन कसे करायचे हे जाणून घेण्यासोबतच, आयटीएच्या प्रत्येक विभागांतर्गत कर सूट आणि अशा नफ्यावर कर दायित्वे कमी करण्याच्या इतर मार्गांबद्दल जाणून घेण्यासाठी खालील यादी काळजीपूर्वक पहा:

कलम 54

आयटीएचा कलम 54 तुम्हाला गृहनिर्माण मालमत्तेच्या विक्रीतून मिळालेल्या कॅपिटल गेन्सवर कर सूट मिळविण्याचा दावा करण्याची परवानगी देते जर नंतरचा संपूर्ण वापर दुसरी घर मालमत्ता खरेदी करण्यासाठी किंवा बांधण्यासाठी केला गेला असेल. तुम्ही नवीन घर विकल्यानंतर 2 वर्षांच्या आत किंवा 1 वर्षाच्या आधी खरेदी करू शकता. जुन्या घरांची मालमत्ता विकल्यानंतर तुम्हाला ३ वर्षांच्या आत नवीन घर बांधावे लागेल. 

सेक्शन 54F

निवासी गृहनिर्माण मालमत्ता वगळता लॉंग टर्म कॅपिटल गेन्सच्या विक्रीतून निर्माण झालेल्या कॅपिटल गेन्सवर हे कलम लागू होते. संपूर्ण रक्कम नवीन निवासी मालमत्ता खरेदी करण्यासाठी 1 वर्षापूर्वी किंवा जुन्या मालमत्तेच्या विक्रीच्या 1 वर्षानंतर गुंतवणे आवश्यक आहे. याशिवाय जुनी मालमत्ता विकल्यानंतर ३ वर्षांच्या आत बांधकाम पूर्ण करणे आवश्यक आहे. 

कलम 54EC

पहिल्या मालमत्तेची विक्री केल्यावर होणारा संपूर्ण नफा विशिष्ट रोखे खरेदी करण्यासाठी वापरला गेल्यावर आयटीएचा हा विभाग तुम्हाला कर सवलतीचा आनंद घेऊ देतो. रुरल इलेक्ट्रिफिकेशन कॉर्पोरेशन (REC) आणि नॅशनल हायवे ऑथॉरिटी ऑफ इंडिया (NHAI) द्वारे जारी केलेल्या बाँड्समध्ये गुंतवणूकीची कमाल मर्यादा ₹50,00,000 आहे. 

सेक्शन 54B

वैयक्तिक करदाते आणि हिंदू अविभक्त कुटुंबे शेतजमीन विकून झालेल्या कॅपिटल गेन्सवर कर सवलतीचा दावा करू शकतात. जमिनीची विक्री होण्यापूर्वी 2 वर्षांपर्यंत करनिर्धारणकर्ता किंवा त्याचे पालक किंवा HUF यांनी ही जमीन कृषी कारणांसाठी वापरणे आवश्यक आहे. शिवाय, करदात्याने मागील शेती मालमत्तेची विक्री केल्यानंतर 2 वर्षांच्या आत शेतजमीन खरेदी करणे आवश्यक आहे. नवीन खरेदी केलेल्या जमिनीच्या किमतीपेक्षा कॅपिटल गेन्स जास्त असल्यास, फरक करपात्र असेल. 

कॅपिटल गेन्स खाते योजनेत गुंतवणूक

ज्या आर्थिक वर्षात तुम्ही तुमची पूर्वीची मालमत्ता विकली असेल त्या आर्थिक वर्षात आयकर रिटर्न भरण्याच्या तारखेपर्यंत तुम्ही कॅपिटल गेन्स गुंतवू शकत नसाल, तर तुम्ही कॅपिटल गेन खाते योजना 1988 नुसार तो नफा सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकेत जमा करू शकता. तथापि, जर तुम्ही सूट विभागाशी संबंधित अटींचे पालन केले नाही, तर ठेवीवर कर आकारला जाईल.