इन्कम टॅक्सनुसार डेप्रिसिएशन दरांवरील सर्वसमावेशक मार्गदर्शक
डेप्रिसिएशन म्हणजे कालांतराने इनटॅन्जीबल किंवा टॅन्जीबल मालमत्तेचे मूल्य कमी होणे. व्यावसायिक घटकाचे आर्थिक स्टेटमेंट निश्चित करताना, व्यवसायात वापरलेल्या मालमत्तेचे डेप्रिसिएशन मोजणे आवश्यक आहे कारण ITA हे नफा आणि तोटा विवरणपत्रातून डीडक्शन अनिवार्य करते.
हा लेख प्रत्येक प्रकारच्या मालमत्तेचे डेप्रिसिएशन दर आणि इतर महत्त्वाच्या पैलूंचा सारांश देतो जेणेकरून करदात्यांना गैरसोयीचा सामना न करता डेप्रिसिएशन मोजता येईल.
इन्कम टॅक्सनुसार डेप्रिसिएशन दर काय आहेत?
खाली नमूद केल्याप्रमाणे डेप्रिसिएशन दर चार्ट पहा:
भाग अ: टॅन्जीबल मालमत्ता
| मालमत्तेचा वर्ग | मालमत्तेचे प्रकार | डेप्रिसिएशन दर (WDV ची टक्केवारी किंवा रिटन डाऊन व्हॅल्यू म्हणून नमूद) |
| इमारती | - | - |
| 1 | बोर्डिंग हाऊसेस आणि हॉटेल्स वगळता निवासी इमारती | 5% |
| 2 | (1) आणि (3) मध्ये उल्लेख नसलेल्या आणि निवासी उद्देशाव्यतिरिक्त वापरल्या जाणार्‍या इमारती | 10% |
| 3 | कलम 80-IA(4)(i) अंतर्गत निर्दिष्ट केल्यानुसार 1 सप्टेंबर 2002 रोजी किंवा त्यानंतर मालकीच्या इमारती, पाणीपुरवठ्यासाठी प्लांट आणि यंत्रसामग्री स्थापित करण्यासाठी आणि पायाभूत सुविधा पुरवण्यासाठी वापरल्या जातील. | 40% |
| 44 | लाकडी बांधकामासारख्या तात्पुरत्या इमारती | 40% |
| फिटिंग्ज आणि फर्निचर | - | - |
| 1 | फिटिंग्ज जसे की इलेक्ट्रिकल फिटिंग्ज आणि इतर फिटिंग्ज व फर्निचर | 10% |
| प्लांट आणि यंत्रसामग्री | - | - |
| 1 | (8), (3), आणि (2) मध्ये नमूद केलेल्या व्यतिरिक्त प्लांट आणि यंत्रसामग्री | 15% |
| 2(i) | मोटार गाड्या भाड्याने चालवण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या गाड्यांव्यतिरिक्त; 1 एप्रिल 1990 रोजी किंवा नंतर विकत घेतले किंवा वापरण्यासाठी ठेवले, खालील विभाग (ii) मध्ये नमूद केलेले वगळून | 15% |
| 2(ii) | मोटार गाड्या भाड्याने चालवण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या गाड्यांव्यतिरिक्त; 23 ऑगस्ट 2019 रोजी किंवा नंतर, आणि 1 एप्रिल 2020 पूर्वी प्राप्त झाले आणि 1 एप्रिल 2020 पूर्वी वापरण्यास ठेवले | 30% |
| 3(i) | एरोप्लेन्स, एरो इंजिन्स | 40% |
| 3(ii)(b) | मोटार लॉरी, बसेस आणि टॅक्सी भाड्याने चालविण्यासाठी वापरल्या गेल्या, 23 ऑगस्ट 2019 रोजी किंवा नंतर आणि 1 एप्रिल 2020 पूर्वी प्राप्त झाल्या आणि 1 एप्रिल 2020 पूर्वी वापरल्या गेल्या | 45% |
| 3(iii) | 1 ऑक्टोबर 1998 रोजी किंवा त्यानंतर आणि 1 एप्रिल 1999 पूर्वी प्राप्त झालेली व्यावसायिक वाहने आणि कलम 32(1)(ii) च्या तिसऱ्या तरतुदीनुसार व्यवसाय किंवा व्यवसायासाठी 1 एप्रिल 1999 पूर्वी वापरण्यासाठी ठेवलेली | 40% |
| 3(iv) | 1 ऑक्टोबर 1998 रोजी किंवा त्यानंतर आणि 1 एप्रिल 1999 पूर्वी प्राप्त झालेली नवीन व्यावसायिक वाहने, 15 वर्षांहून अधिक काळ कंडेम असलेल्या वाहनाच्या बदली म्हणून आणि तृतीय तरतुदी कलम 32(1) नुसार व्यवसाय किंवा व्यवसायासाठी 1 एप्रिल 1999 पूर्वी वापरण्यासाठी ठेवण्यात आली आहे. (ii) | 40% |
| 3(v) | 1 एप्रिल 1999 रोजी किंवा त्यानंतर आणि 1 एप्रिल 2000 पूर्वी प्राप्त झालेली नवीन व्यावसायिक वाहने, 15 वर्षांहून अधिक काळ कंडेम असलेल्या वाहनाची बदली म्हणून आणि कलम 32(1) च्या दुसर्‍या तरतुदीनुसार 1 एप्रिल 2000 पूर्वी व्यवसाय किंवा व्यवसायासाठी वापरण्यात आली. )(ii) | 40% |
| 3(vi) | 1 एप्रिल 2002 रोजी किंवा नंतर आणि 1 एप्रिल 2002 पूर्वी प्राप्त झालेली नवीन व्यावसायिक वाहने आणि व्यवसाय किंवा इतर व्यवसायासाठी 1 एप्रिल 2002 च्या आधी वापरण्यासाठी ठेवलेली | 40% |
| 3(vi)(a) | नवीन व्यावसायिक वाहने 1 जानेवारी 2009 रोजी किंवा त्यानंतर आणि 1 ऑक्टोबर 2009 पूर्वी प्राप्त झाली आणि ती 1 ऑक्टोबर 2009 पूर्वी व्यवसाय आणि इतर व्यवसायासाठी वापरण्यात आली. | 40% |
| 3(vii) | प्लास्टिक आणि रबर वस्तूंच्या कारखान्यात वापरले जाणारे साचे | 30% |
| 3(viii) | वायू प्रदूषण नियंत्रण यंत्रे जसे की इलेक्ट्रोस्टॅटिक पर्सिपिटेशन सिस्टीम, फेल्ट-फिल्टर सिस्टीम, स्क्रबर-काउंटर करंट/पॅक्ड बेड/व्हेंचुरी/सायक्लोनिक स्क्रबर्स, राख हाताळणी प्रणाली आणि इव्हॅक्युएशन सिस्टम | 40% |
| 3(ix) | यांत्रिक स्क्रीन सिस्टम, यांत्रिक स्किम्ड ऑइल आणि ग्रीस रिमूव्हल सिस्टम, एरेटेड डेट्रिटस चेंबर्स (एअर कॉम्प्रेसरसह), केमिकल फीड सिस्टम, फ्लॅश मिक्सिंग इक्विपमेंट यांसारखी जल प्रदूषण नियंत्रण यंत्रे. | 40% |
| 3(x) | घनकचरा नियंत्रण यंत्रे जसे की क्रोम/खनिज/कॉस्टिक/चुना/क्रायोलाइट रिकव्हरी सिस्टम आणि घनकचरा संसाधन आणि पुनर्वापर प्रणाली | 40% |
| 3(xi) | सेमीकंडक्टर उद्योगासाठी वापरलेले प्लांट आणि यंत्रसामग्री, ज्यामध्ये हायब्रीड इंटिग्रेटेड सर्किट्स व्यतिरिक्त सर्व इंटिग्रेटेड सर्किट्सचा समावेश आहे. हे या उपविभागाच्या (x), (ix), (viii) आणि सेक्शन 8 मध्ये नमूद केलेले मुद्दे वगळता, मोठ्या प्रमाणात एकत्रीकरण/खूप मोठ्या प्रमाणात एकत्रीकरणापासून लहान प्रमाणात एकत्रीकरण आणि स्वतंत्र सेमीकंडक्टर उपकरणे समाविष्ट करते. | 30% |
| 3(ix)(a) | हृदय व फुफ्फुसाची यंत्रे, हिमोडायलिसिस, कलर डॉपलर, कोबाल्ट थेरपी युनिट इत्यादी जीवनरक्षक वैद्यकीय यंत्रे. | 40% |
| 4 | काचेचे आणि प्लास्टिकचे कंटेनर जे रिफिल म्हणून वापरले जातात; कम्प्युटर आणि कम्प्युटर सॉफ्टवेअर देखील कव्हर होते | 40% |
| 5 | कापड उद्योगाच्या प्रक्रिया, विणकाम, गारमेंट क्षेत्रात वापरलेले प्लांट आणि यंत्रसामग्री, TUF अंतर्गत 1 एप्रिल 2001 किंवा नंतर आणि 1 एप्रिल 2004 पूर्वी खरेदी केली गेली आणि 1 एप्रिल 2004 पूर्वी वापरली गेली. | 40% |
| 6 | कलम 80-IA(4)(i) अंतर्गत निर्दिष्ट केल्यानुसार पायाभूत सुविधा पुरविण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या पाणीपुरवठ्याच्या प्रकल्पात 1 सप्टेंबर 2002 रोजी किंवा नंतर प्लांट आणि यंत्रसामग्री प्राप्त आणि स्थापित केली गेली. | 40% |
| 7 | कृत्रिम रेशीम निर्मिती यंत्रे, सिनेमॅटोग्राफ फिल्म्स, मॅच फॅक्टरीज, खाणी, पिठाच्या गिरण्या, मीठ आणि साखरेची कामे, लोखंड आणि पोलाद उद्योगात वापरलेले लाकडी भाग | 40% |
| 8 | ऊर्जा-बचत करणारी उपकरणे जसे की विशेष बॉयलर आणि फर्नेस, कचरा उष्णता पुनर्प्राप्ती मशीन, उपकरणे आणि निरीक्षण प्रणाली, सहनिर्मिती प्रणाली, इलेक्ट्रिकल उपकरण, बर्नर, इतर उपकरणे जसे की थिन-फिल्म बाष्पीभवन, यांत्रिक वाष्प री-कंप्रेसर, नूतनीकरण ऊर्जा उपकरणे या प्रकरणात खनिज तेलाच्या संदर्भात, ते शेतात (जमिनीच्या वितरणाच्या वर) कामासाठी वापरल्या जाणार्‍या वनस्पतींचा समावेश करते. शेतात (जमिनीच्या खाली) फिटिंग्ज आणि भूमिगत टाक्या झाकण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या वनस्पती आणि कर्बसाइड पंप नाही | 40% |
| 8 (xii(c)) | खनिज तेलाच्या (AY 2016-17 पासून लागू झालेल्या) कलमांतर्गत वर उल्लेख न केलेल्या तेल विहिरी | 15% |
| 9 (i) and (ii) | वार्षिक प्रकाशने आणि इतरांसह पुस्तके आणि पुस्तक कर्ज देणार्‍या ग्रंथालयांसाठी पुस्तके | 40% |
| शिप्स | - | - |
| 1, 2 and 3 | महासागरात जाणारी जहाजे ड्रेजिंग आणि मासेमारीसाठी वापरल्या जाणार्‍या जहाजांसह लाकडी खोल्या, अंतर्देशीय पाण्यात काम करणारी जहाजे आणि कलम 3 अंतर्गत आयटममध्ये नमूद केलेली नसलेली जहाजे, स्पीड बोट्स | 20% |
भाग ब: इनटॅन्जीबल मालमत्ता
| 1 | पेटंट, कॉपीराइट, ट्रेडमार्क, फ्रेंचायझी, परवाने, माहिती, किंवा इतर व्यावसायिक अधिकार | 25% |
नोट: इन्कम टॅक्सनुसार हे डेप्रिसिएशन दर 2021-2022 च्या मूल्यांकन वर्षापासून लागू आहेत.
रिटन डाऊन व्हॅल्यू म्हणजे काय?
रिटन डाऊन व्हॅल्यू हे डेप्रिसिएशन मोजणी नंतर व्यावसायिक घटकाच्या मालकीच्या मालमत्तेचे वर्तमान मूल्य दर्शवते. ते कॉर्पोरेशनच्या बॅलन्सशीटसोबत जोडले जाते.
कलम 32(1) नुसार, व्यक्तींनी मालमत्तेच्या WDV टक्केवारीसह डेप्रिसिएशन मोजणे आवश्यक आहे. मालमत्तेच्या वास्तविक खर्चाच्या संदर्भात हे आणखी मूल्यमापन केले जाते.
जेव्हा एखादी व्यक्ती मागील वर्षात मालमत्ता खरेदी करते तेव्हा मालमत्तेची वास्तविक किंमत WDV च्या समतुल्य असते.
त्याच वेळी, जेव्हा एखादी मालमत्ता पूर्वीच्या वर्षांत खरेदी केली जाते, तेव्हा WDV हे ITA अंतर्गत परवानगी दिलेल्या मालमत्तेच्या वजा डेप्रिशिएशनच्या वास्तविक किमतीच्या समतुल्य असते
डेप्रिसिएशन मोजण्याच्या पद्धती काय आहेत?
इन्कम टॅक्सनुसार डेप्रिसिएशन मोजण्याच्या पद्धती खाली नमूद केल्या आहेत:
कंपनी कायदा 1956 नुसार
- रिटन डाऊन व्हॅल्यू पद्धत
- सरळ रेषा पद्धत
कंपनी कायदा 2013 नुसार
- उत्पादन पद्धतीचे युनिट
- रिटन डाऊन व्हॅल्यू पद्धत
- सरळ रेषा पद्धत
इन्कम टॅक्स कायदा 1961 नुसार
- रिटन डाऊन व्हॅल्यू पद्धत (मालमत्तेच्या ब्लॉकवर आधारित)
- वीज निर्माण करणाऱ्या युनिट्ससाठी सरळ रेषेची पद्धत
मालमत्तेवर डेप्रिसिएशन दावा करण्याच्या अटी काय आहेत?
मालमत्तेवर डेप्रिसिएशन दावा करण्यासाठी व्यक्तींना कुठल्या निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे यावर नजर टाका:
- करनिर्धारकाने मालमत्ता पूर्ण किंवा अंशतः धारण करणे आवश्यक आहे
- करनिर्धारकाने ही मालमत्ता त्याच्या व्यवसायासाठी वापरली पाहिजे. जर त्या मालमत्तेचा वापर व्यवसायासाठी आणि इतर कारणांसाठी केला गेला असेल, तर वैयक्तिक दाव्यांच्या डेप्रिसिएशनची रक्कम त्याच्या व्यवसायातील वापराच्या प्रमाणात आधारित असेल. इन्कम टॅक्सचे कलम 38 इन्कम टॅक्स अधिकार्‍याला दावा करण्यासाठी डेप्रिसिएशनच्या प्रमाणाचे मुल्यांकन करू देते.
- जमिनीच्या खर्चावर व्यक्ती डेप्रिसिएशन घेऊ शकत नाही.
- मालमत्तेचे सह-मालक त्याच्या मूल्यावर आधारित डेप्रिसिएशन घेऊ शकतात
- ज्या वर्षी त्याने किंवा तिने ती खरेदी केली त्या वर्षी विकल्या गेलेल्या खराब झालेल्या मालमत्तेवर किंवा वस्तूवर करदात्याला डेप्रिसिएशन हक्क सांगता येत नाही.
अशा प्रकारे, डेप्रिसिएशन दरांबद्दल जाणून घेणे आणि विशिष्ट पद्धतींनी डेप्रिसिएशन मोजणे हे व्यक्तींना कोणत्याही अडचणीशिवाय दावा करण्यास मदत करेल.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
सौर ऊर्जा निर्मिती प्रणालीचा डेप्रिसिएशन दर किती आहे?
सौरउत्पादक प्रणालीचा डेप्रिसिएशन दर 40% आहे.
इनटॅन्जीबल मालमत्तेसाठी डेप्रिसिएशन लागू आहे का?
होय, पेटंट आणि कॉपीराइट यांसारख्या इनटॅन्जीबल मालमत्तेसाठी डेप्रिसिएशन लागू आहे.