भयंकर महामारीमुळे, कॉम्प्रिहेन्सिव्ह हेल्थ कव्हरची मागणी वाढली आहे. तथापि, हेल्थ कव्हर न परवडणारे अनेक लोकं आहेत.

जेव्हा सरकारने युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स स्कीम (यूएचआयएस) आणली तेव्हा हे घडले. या लेखात आपण यूएचआयएस बद्दल तपशीलवार माहिती घेऊ.

युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स योजनेचे उद्घाटन 2003 मध्ये कमी उत्पन्न गटांना मेडिकल कव्हरेज देण्यासाठी करण्यात आले. अपघात कव्हरेज आणि कमावत्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास नुकसान भरपाईच्या तरतुदी देखील आहेत.

इंडिविजुअल किंवा ग्रुप दारिद्र्यरेषेच्या वर किंवा खाली येतो यावर आधारित यूएचआयएस भिन्न असतो.

युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स स्कीमच्या दारिद्र्यरेषेवरील (एपीएल) व्यक्तींसाठी वैशिष्ट्ये

या योजनेचा फायदा इंडिविजुअल आणि कुटुंब अशा दोघांनाही मिळू शकतो जे निर्धारित रकमेपेक्षा जास्त कमावतात. ग्रुपमध्ये 100 पेक्षा जास्त कुटुंबांचा समावेश असणे आवश्यक आहे. सर्व सदस्यांना एकाच ग्रुप पॉलिसीअंतर्गत समाविष्ट केले जाईल. शेवटी, एखादा इंडिविजुअल अशा अनेक पॉलिसींचा भाग असू शकत नाही.

यूएचआयएस हे ग्रुप/संस्था/संघटनेच्या नावाने जारी केले जाते आणि पॉलिसी अंतर्गत इन्शुरन्स उतरवलेल्या सदस्यांच्या नावांच्या यादीसह.

युनिव्हर्सल हेल्थ स्कीम कव्हरेजचा एक भाग म्हणून खालील ऑफर करते: 

• मेडिकल उपचारांसाठी रीएमबर्समेंट.

• संकुचित झालेल्या रोग किंवा आजारांसाठी हॉस्पिटलायझेशन खर्च.

• कोणत्याही जखमांसाठी हॉस्पिटलायझेशन खर्च.

दारिद्र्यरेषेखालील (बीपीएल ) वैशिष्ट्ये

हे दोन्ही इंडिविजुअल तसेच एपीएल फॉरमॅट सारख्या ग्रुप्सना मिळू शकते.

ग्रुप अंतर्गत सुरक्षित असलेला प्रत्येक सदस्य केवळ एका ग्रुपचा भाग असू शकतो.

वैयक्तिक यूएचआयएस पॉलिसी त्यांच्या कुटुंबाच्या कमावत्याला जारी केली जाईल. ग्रुप्ससाठी, सर्व सदस्यांच्या नावांच्या यादीसह ग्रुपच्या नावावर इन्शुरन्स जारी केला जातो.

इंडिविजुअल/ग्रुप/संघटना दारिद्र्यरेषेखालील आहे की नाही यावर आधारित यूएचआयएस चे फायदे देखील बदलू शकतात.

एपीएल साठी युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स योजनेचे फायदे

एपीएल सदस्यांसाठी युनिव्हर्सल हेल्थ स्कीम कव्हरेजमध्ये समाविष्ट आहे -

• एका आजारासाठी क्लेम्सची कमाल मर्यादा रु. 15,000 आहे.

• यूएचआयएस मेडिकल संस्थेद्वारे बिल केल्यानुसार रुम टॅरिफ आणि बोर्डिंग खर्चावर एकूण इन्शुरन्सच्या रकमेच्या 0.5% कव्हर करेल.

• एखाद्या व्यक्तीला इंटेन्सिव्ह केअर युनिट (आयसीयू) मध्ये दाखल केले असल्यास, सम इनशूअर्डच्या 1% पर्यंत क्लेम केला जाऊ शकतो.

• शल्यचिकित्सक, भूलतज्ज्ञ, मेडिकल व्यवसायी, सल्लागार, तज्ञांची फी आणि नर्सिंग खर्च यासारख्या खर्चासाठी प्रत्येक आजारासाठी एकूण 15% क्लेम केला जाऊ शकतो.

• ऍनेस्थेसिया, रक्त, ऑक्सिजन, ओटी शुल्क, शस्त्रक्रिया उपकरणे, औषधे, निदान साहित्य आणि एक्स-रे, डायलिसिस, केमोथेरपी, रेडिओथेरपी, पेसमेकरची किंमत, कृत्रिम अवयव यांसारख्या किंमती प्रत्येक दुखापती किंवा आजाराच्या इन्शुरन्सच्या रकमेच्या 15% पर्यंत कव्हर केल्या जातात.

बीपीएल साठी फायदे किंवा कव्हरेज

बीपीएल श्रेणी अंतर्गत येणारी कुटुंबे एकतर हेल्थ सेवा किंवा हॉस्पिटलायझेशन फायदे आणि यूएचआयएस सह कमावणाऱ्याच्या मृत्यूनंतर मिळणाऱ्या भरपाईची निवड करू शकतात.

हॉस्पिटलायझेशन फायदे:

• कोणत्याही एका आजारासाठी झालेला एकूण खर्च रु.15000 पेक्षा कमी असेल

• रुम टॅरिफ आणि बोर्डिंग खर्चावरील एकूण सम इनशूअर्ड पैकी 0.5% हॉस्पिटलने बिल भरले आहे.

• आयसीयू मध्ये दाखल केल्यास, दररोज 1% रक्कम काढता येते.

• शल्यचिकित्सक, भूलतज्ज्ञ, मेडिकल व्यवसायी, सल्लागार, विशेषज्ञ शुल्क आणि नर्सिंग खर्च आणि भूल, रक्त, ऑक्सिजन, ओटी शुल्क, शस्त्रक्रिया उपकरणे, औषधे, निदान सामग्री आणि एक्स-रे, डायलिसिस, केमोथेरपी यांसारख्या इतर मेडिकल खर्चाचा खर्च , रेडिओथेरपी, पेसमेकरची किंमत, कृत्रिम अवयव एपीएल श्रेणी प्रमाणेच 15% पर्यंत कव्हर केले जातात.

• तथापि, अतिरिक्त मॅटर्निटी फायदे आहेत. एकट्या मुलाच्या जन्मासाठी सामान्य प्रसूतीसाठी रु. 2,500 आणि सिझेरियन प्रसूतीसाठी रु. 5,000 वर क्लेम केला जाऊ शकतो. या रकमेतून बाळाचा पहिल्या तीन महिन्यांचा मेडिकल खर्चही भरला जाईल. तथापि, हा फायदा एकूण रु. 30,000 च्या आत देखील आहे.

कमावत्या व्यक्तीसाठी अॅक्सीडेंट कव्हर

समजा, इन्शुअर्ड, जो त्याच्या किंवा तिच्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करणारा देखील आहे, बाह्य, हिंसक आणि दृश्यमान जखमांमुळे अपघात झाला आणि दुखापतीपासून सहा महिन्यांच्या आत त्याचे निधन झाले. अशा परिस्थितीत, कंपनीने कुटुंबाला रु.25,000 ची रक्कम द्यावी लागेल.

कमावणाऱ्याला अपंगत्वाची भरपाई

कमावता व्यक्ती आजारी असल्यास किंवा हॉस्पिटलाइज्ड असल्यास कमाल रु.750 द्यावे लागतील. कंपनीने चौथ्या दिवसापासून कमाल 15 दिवसांपर्यंत रु.50 भरणे आवश्यक आहे.

युनिव्हर्सल हेल्थ स्कीम एक्सक्लुजन्स

इन्शुअर्डला या प्रकरणात कव्हर दिले जाणार नाही-

• युद्ध किंवा दहशतवादामुळे होणारे रोग, जखम किंवा मृत्यू.

• सुंता, मेडिकल कारणाशिवाय.

• श्रवण यंत्रे किंवा चष्मा आणि लेन्स यांसारखी दृष्टी.

• कॉस्मेटिक, दंत किंवा सुधारात्मक प्रक्रिया.

• लैंगिक किंवा जन्मजात रोग.

• स्वत: ची जखम.

• आत्महत्या/आत्महत्येचा प्रयत्न. 

• एचआयव्ही/एड्स.

• अल्कोहोल, ड्रग्स किंवा साहसी खेळांच्या प्रभावामुळे झालेल्या दुखापती किंवा मृत्यू.

एपीएल आणि बीपीएलसाठी युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स स्कीम प्रीमियम वेगळा आहे.

दारिद्र्यरेषेवरील प्रीमियम

• इंडिविजुअलसाठी प्रीमियम रु.365 प्रतिवर्ष आहे.

• एक जोडीदार आणि तीन आश्रित असलेले मुले असलेल्या पाचपेक्षा जास्त लोक नसलेल्या कुटुंबांसाठी, प्रीमियम रु.548/- प्रतिवर्ष आहे.

• पाच पेक्षा जास्त परंतु सात पेक्षा कमी सदस्य असलेल्या कुटुंबांसाठी, इन्शुअर्ड, जोडीदार, पहिली तीन आश्रित मुले आणि आश्रित पालकांसह, प्रीमियम रु.730/- प्रतिवर्ष आहे.

दारिद्र्यरेषेखालील व्यक्तीसाठी प्रीमियम

• इंडिविजुअलसाठी, प्रीमियम रु. 300, ज्यापैकी इन्शुअर्ड रु. 100/- सहन करतो आणि सरकार रु. 200/- अनुदान देते.

• एक जोडीदार आणि तीन आश्रित मुले असलेल्या पाच लोकांपेक्षा मोठ्या नसलेल्या कुटुंबांसाठी, प्रीमियम रु. 450/- प्रतिवर्ष. या रकमेपैकी रु. 150/- वैयक्तिकरित्या खर्च केला जातो आणि रु. 300/- हे सरकारी अनुदान आहे.

• इन्शुअर्ड, जोडीदार, पहिली तीन आश्रित मुले आणि आश्रित पालकांसह पाचपेक्षा जास्त परंतु सात पेक्षा कमी सदस्य असलेल्या कुटुंबांसाठी, प्रीमियम रु. 600/- प्रतिवर्ष, त्यापैकी रु. 200/- व्यक्तीकडून अदा केले जाते आणि बाकीचे सरकार अनुदान देते.

पात्रता ही व्यक्ती दारिद्र्यरेषेच्या वर किंवा खाली असल्यास वस्तुस्थितीवर आधारित आहे.

एपीएल साठी पात्रता

कुटुंबाचे एकूण उत्पन्न निर्धारित रकमेपेक्षा जास्त असणे अपेक्षित आहे. व्यक्ती 5 ते 65 वर्षे वयोगटातील सदस्यांसाठी या योजनेच्या कव्हरेजची निवड करू शकतात. 3 महिने ते 5 वर्षे वयोगटातील मुले आणि अर्भकांनाही स्कीम त्यांच्या पालकांना कव्हर करत आहे.

बीपीएल साठी पात्रता

या योजनेसाठी पात्र ठरण्यासाठी कुटुंबाचे उत्पन्न निर्धारित रकमेपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. बीडीओ, तहसीलदार इत्यादी अधिकार्‍यांकडून दिलेले प्रमाणपत्रही सादर करावे लागते. वय 5 ते 70 वर्षे या दरम्यान असावे. 3 महिने ते 5 वर्षे वयोगटातील मुले देखील या योजनेचा एक भाग आहेत जोपर्यंत त्यांच्या पालकांना देखील समाविष्ट केले जात नाही.

यूएचआयएस साठी तुमची रेजिस्ट्रेशन करण्यासाठी, तुम्हाला योजनेसाठी अर्ज करण्यास मदत करण्यासाठी संबंधित इन्शुरन्स प्रदात्याला भेट द्या.

जर तुम्हाला बीपीएल फायद्यांसाठी अर्ज करायचा असेल, तर तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून बीडीओ, तहसीलदार इत्यादी अधिकाऱ्याकडून जारी केलेले प्रमाणपत्र आवश्यक असेल. सुलभ नावरेजिस्ट्रेशनसाठी युनिव्हर्सल हेल्थ इन्शुरन्स स्कीम दस्तऐवज प्रदान करणे महत्त्वाचे आहे.

हे प्रामुख्याने दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांना मेडिकल फायदा मिळवण्यासाठी तयार केले जाते; तथापि, एपीएल कुटुंबे देखील नाममात्र खर्चात या मदतीचा फायदा घेऊ शकतात. मॅटर्निटी फायदा या योजनेला एक फायदा देतात.