ભારત સરકારનો હેતુ એન્યુઅલ ઇન્ફર્મેશન સ્ટેટમેન્ટ (AIS) સાથે ચોક્કસ વર્ષ માટે તમામ ટેક્સ પેયરોની વિગતો જાળવી રાખવાનો છે. તેમાં ટેક્સ પેયરોની આવક, તેમના નાણાકીય વ્યવહારો, આવક-વેરાની કાર્યવાહી, ટેક્સ વિગતો વગેરે સંબંધિત તમામ ડેટા સામેલ છે. તે દરેક પ્રકારની માહિતી માટે અહેવાલ મૂલ્ય અને સંશોધિત મૂલ્ય બંને જાળવવાનું છે.

શું તમે તમારા AIS સ્ટેટસ અને ડેટા વિશે ચિંતિત છો? પછી, તેની ભૂમિકા, વિશેષતાઓ અને તમારા ડેટાબેઝને તપાસવાની રીતો જાણવા માટે આ લેખ છેલ્લે સુધી વાંચો.

ઇન્કમ ટેક્સ વિભાગે નવેમ્બર 2021 માં AIS ની નવી સુવિધા શરૂ કરી, જે એન્યુઅલ ઇન્ફર્મેશન સ્ટેટમેન્ટ માટે વપરાય છે. તેમાં TDSનો ડેટા અને નાણાકીય વર્ષ (FY) માં ટેક્સ પેયર દ્વારા કરવામાં આવેલા કેટલાક નિર્દિષ્ટ નાણાકીય વ્યવહારોનો સમાવેશ થાય છે. AIS એ ફોર્મ 26 AS નું વિસ્તૃત સંસ્કરણ છે. AIS એ એક કોમ્પ્રીહેન્સિવ સ્ટેટમેન્ટ છે જેમાં આવક, રોકાણ અને ખર્ચ સહિત નાણાકીય વ્યવહારોનો સમાવેશ થાય છે. સરકારે નીચેના ઉદ્દેશ્યો સાથે AIS ની રજૂઆત કરી.

• તે ઓનલાઈન ફીડબેક મેળવતી વખતે ટેક્સ પેયરને સંપૂર્ણ માહિતી પ્રદર્શિત કરશે.

• સરકાર અપેક્ષા રાખે છે કે તે સ્વૈચ્છિક અનુપાલન અને રિટર્નના એડવાન્સ પ્રીફિલિંગને પ્રોત્સાહન આપશે.

• તે ટેક્સ પેયરો તરફથી બિન-પાલનને ઓળખશે અને તેને અટકાવશે

[સ્ત્રોત]

AIS આ માહિતીને આવરી લેવા માટે મુખ્યત્વે ફોર્મ નંબર 26AS પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. માહિતીના પ્રકારોમાં નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન વ્યક્તિના નાણાકીય વ્યવહારોનો સમાવેશ થાય છે. તે નીચેનામાંથી કેટલીક પ્રકારની માહિતી સાથે સંબંધિત હોઈ શકે છે.

• TDS અને TCS : TDS/TCS નો માહિતી કોડ, માહિતી મૂલ્ય અને માહિતી વર્ણન સામેલ છે.
• વિશિષ્ટ નાણાકીય વ્યવહારો (SFT) : SFT હેઠળ રિપોર્ટિંગ એકમો, જેમાં SFT કોડ, માહિતી મૂલ્ય અને માહિતી વર્ણનનો સમાવેશ થાય છે.
• ટેક્સ ચુકવણી : ટેક્સ ચુકવણી ડેટા, જેમ કે સ્વ-એસેસર્સમેન્ટ ટેક્સ અને એડવાન્સ ટેક્સ, AIS માં ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે.
• રિફંડ અને ડિમાન્ડ : તેમાં રિફંડ શરૂ (AY અને રકમ) અને નાણાંકીય વર્ષ દરમિયાન વધેલી માંગ સંબંધિત માહિતી શામેલ છે.
• અન્ય માહિતી : તેમાં મુખ્યત્વે રિફંડ પરના વ્યાજ, વિદેશી ચલણની ખરીદી, વિદેશી રેમિટન્સ, પરિશિષ્ટ-II પગાર, વગેરેનો ડેટા સામેલ છે.

[સ્ત્રોત]

ઇન્કમ ટેક્સ વિભાગ તરફથી આ નવા વધારા વિશે બધું શીખતી વખતે, તમે AIS ની વિશેષતાઓ વિશે વધુ જાણવા માટે ઉત્સુક હોવ જ જોઈએ. AIS ની આ મુખ્ય વિશેષતાઓ અને રીસ્પોન્સીબીલીટી જાણવા માટે તમે નીચેના વિભાગનો સંદર્ભ લઈ શકો છો.

• તેમાં વ્યાજ, ડિવિડન્ડ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ટ્રાન્ઝેક્શન, સિક્યોરિટીઝ ટ્રાન્ઝેક્શન, વિદેશી રેમિટન્સની માહિતી અને અન્ય સંબંધિત વિગતવાર માહિતી શામેલ છે.

• ટેક્સ પેયર માહિતી સારાંશ (TIS) ITR ફાઇલિંગ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે AIS હેઠળ આ ડેટાનો સારાંશ આપે છે.

• તે ટેક્સ પેયરને ITR ફાઇલ કરતા પહેલા PDF, JSON અને CSV ફાઇલ ફોર્મેટમાં આ વેબસાઇટ પરથી માહિતી ડાઉનલોડ કરવા સક્ષમ બનાવે છે.

• તેઓ AISની માહિતી પર ઓનલાઈન ફીડબેક આપી શકે છે.

• વધુમાં, AIS યુટિલિટી કરદાતાઓને તેમનો ડેટા ડાઉનલોડ કરવા સક્ષમ બનાવે છે 

[સ્ત્રોત]

હવે જ્યારે તમે AIS બનાવવાના હેતુ અને વિશેષતાઓને સમજો છો, તો તમે ટેક્સ પેયરના પરિપ્રેક્ષ્યમાં AIS ના ફાયદાઓ વિશે વિચારતા હશો. જો તમે ભારતના ટેક્સ પેયર નાગરિક છો, તો તમે દર વર્ષે ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્ન (ITR) ફાઈલ કરવાના સંઘર્ષને જાણો છો. ઇન્કમ ટેક્સ વિભાગ AISનો સમાવેશ કરીને તેને વધુ સરળ બનાવે છે. એડવાન્સ ટેક્સ આવશ્યકતાઓનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે અને ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરતી વખતે, AIS એ નોંધપાત્ર મદદ છે. 

આવક અને રોકાણની વિગતો ભરવાની બિનજરૂરી મુશ્કેલીઓ AIS સાથે સરળ બને છે, કારણ કે તે આની સામે ટેક્સ પેયર માટે તૈયાર રીમાઇન્ડર છે. આમ, તમારી વાર્ષિક ITR ફાઇલ કરતી વખતે આવક અને કરવેરા સંબંધિત તમામ માહિતી એકત્રિત કરતી વખતે તમને હવે ઓછા પડકારનો સામનો કરવો પડશે. 

તદુપરાંત, AIS આવકની વિગતોનો અહેવાલ આપે છે, પછી ભલેને ટેક્સ રોકી દેવામાં આવે કે ન હોય. અગાઉ, ટેક્સ પેયરો વારંવાર વ્યાજની આવકની જાણ કરવાનું ચૂકી જતા હતા કારણ કે 26ASમાં આને પહોંચાડવાના કોઈ વિકલ્પો નહોતા. જો કે, હવે તેઓ નાણાકીય વર્ષમાં કમાયેલી તમામ આવકની દૃશ્યતા સાથે આની જાણ કરી શકશે.

હવે જ્યારે તમે AIS સુવિધાઓ અને ફાયદા વિશે બધું જાણો છો, તો તમારે આ પ્લેટફોર્મ પર તમારો ડેટા તપાસવા માટેની પ્રક્રિયાઓ પર વિચાર કરવો પડશે. તમારો AIS ડેટા તપાસવા માટે તમે નીચેના પગલાંઓમાંથી પસાર થઈ શકો છો.

• સ્ટેપ 1 : તમારા ઇન્કમ ટેક્સ ઈ-ફાઈલિંગ પોર્ટલની મુલાકાત લો અને લોગ ઇન કરો. તમને તમારી પ્રોફાઇલ પર રીડાયરેક્ટ કરવામાં આવશે. 
• સ્ટેપ 2 : ટોચ પરના એન્યુઅલ ઇન્ફર્મેશન સ્ટેટમેન્ટ (AIS) બટન પર ક્લિક કરો
• સ્ટેપ 3 : તમને AIS હોમપેજ પર રીડાયરેક્ટ કરતું એક પોપ-અપ દેખાશે. 'પ્રોસીડ' બટન પર ક્લિક કરો.
• સ્ટેપ 4 : એકવાર અનુપાલન પોર્ટલ પર રીડાયરેક્ટ થઈ ગયા પછી, તમને હોમ પેજ પર ટેક્સ પેયર માહિતી સારાંશ (TIS) અને એન્યુઅલ ઇન્ફર્મેશન સ્ટેટમેન્ટ (AIS) મળશે. 
• સ્ટેપ 5 : તમારે આ પગલામાં નાણાકીય વર્ષ પસંદ કરવાની જરૂર છે. એકવાર તમને ડેટા મળી જાય, પછી તમે તેને સંબંધિત ટાઇલ્સ પર ક્લિક કરીને PDF અથવા JSON ફોર્મેટમાં ડાઉનલોડ કરી શકો છો.

આમ, તમે જોઈ શકો છો, AIS એ ઇન્કમ ટેક્સ અધિનિયમ, 1961 હેઠળ એક મૂલ્યવાન ઉમેરો છે. તે સરકાર અને ટેક્સ પેયર બંનેને નાણાકીય વર્ષમાં નાણાકીય પ્રવૃત્તિઓ અને વ્યવહારો પર નજર રાખવા સક્ષમ બનાવે છે. આ ઉપરાંત, તમારી વાર્ષિક ITR ફાઇલ કરતી વખતે, બધી માહિતી અગાઉથી મૂકતી વખતે તે નોંધપાત્ર મદદરૂપ થઈ શકે છે. 

[સ્ત્રોત]

માહિતી બે ભાગોમાં પ્રદર્શિત થાય છે, ભાગ A અને B.

ભાગ Aમાં સામાન્ય માહિતીનો સમાવેશ થાય છે

• નામ

• જન્મ/નિગમ/રચના તારીખ

• PAN

• માસ્ક કરેલ આધાર નંબર

• ટેક્સ પેયરની સંપર્ક ડિટેલ્સ

ભાગ B માં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે

• TDS/TCS માહિતી

• SFT માહિતી

• ટેક્સ ચૂકવણી

• માંગ અને રિફંડ

• અન્ય માહિતી જેમ કે રિફંડ પરનું વ્યાજ, જાવકનું વિદેશી રેમિટન્સ, વિદેશી ચલણની ખરીદી વગેરે.

આમ, તમે જોઈ શકો છો, AIS એ ઇન્કમ ટેક્સ અધિનિયમ, 1961 હેઠળ એક મૂલ્યવાન ઉમેરો છે. તે સરકાર અને ટેક્સ પેયર બંનેને નાણાકીય વર્ષમાં તેમની નાણાકીય પ્રવૃત્તિઓ અને વ્યવહારો પર નજર રાખવા સક્ષમ બનાવે છે. આ ઉપરાંત, તમારી વાર્ષિક ITR ફાઇલ કરતી વખતે, બધી માહિતી અગાઉથી મૂકતી વખતે તે નોંધપાત્ર મદદરૂપ થઈ શકે છે.

[સ્ત્રોત]