ટીડીએસ કેલક્યુલેટ કેવી રીતે કરવું: કેલક્યુલેશન અને ફોર્મ્યુલાની સમજૂતી
સ્ત્રોત પર ટેક્સ કપાત (ટીડીએસ) નો ઉદ્દેશ્ય આવકના વાસ્તવિક સ્ત્રોતમાંથી ટેક્સ વસૂલવાનો છે. આ ખ્યાલ મુજબ, નોકરીદાતાઓ તેમના કર્મચારીઓના સેલેરીમાંથી સ્ત્રોત u/s192 પર ટેક્સ કાપશે (જો તે મુક્તિ મર્યાદા કરતાં વધી જાય) અને તેને કેન્દ્ર સરકારના ખાતામાં મોકલશે.
તેવી જ રીતે, કર્મચારી અથવા ટેક્સ પેયર ફોર્મ 26AS અથવા એમ્પ્લોયર દ્વારા જારી કરાયેલ ટીડીએસ પ્રમાણપત્રના આધારે કાપવામાં આવેલી રકમની ક્રેડિટ મેળવવા માટે હકદાર છે.
ટીડીએસ કેલક્યુલેશનની તકનીકી સાથે આગળ વધતા પહેલા, તમારે પહેલા એ જાણવાની જરૂર છે કે ટીડીએસ કેલક્યુલેટ શેના પર થાય છે.
ટીડીએસ કેલક્યુલેટ શેના પર થાય છે?
ટીડીએસ કેલક્યુલેટ વિવિધ પ્રકારની ચુકવણીઓ પર આધારિત છે.
તેથી, સેલેરી, બિલની રકમ અથવા ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ પર ટીડીએસ કેલક્યુલેટ કેવી રીતે કરવી તે અંગે વિચારતી વ્યક્તિઓએ પહેલા વિવિધ ટીડીએસ રેટ જાણવાની જરૂર છે.
નીચે આપેલા કોષ્ટકમાં, તમને ટીડીએસ ના સંબંધિત વિભાગો અને રેટ સાથે વિગતવાર સૂચિ મળશે.
ચુકવણીના પ્રકાર |
સંબંધિત વિભાગ | 1 એપ્રિલ 2021 થી ટીડીએસ રેટ |
| સેલેરી | સેકશન 192 | સામાન્ય સ્લેબ-રેટ |
| અકાળ પીએફ ઉપાડ | સેકશન 192A | 10.00% |
| સિક્યોરિટીઝ પર વ્યાજ મળે છે | સેકશન 193 | 10.00% |
| કંપનીના શેરો અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ પર મળેલ ડિવિડન્ડ | સેકશન 194 અને 194K | 10.00% |
| સિક્યોરિટીઝ પરના વ્યાજ સિવાયનું વ્યાજ (ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ વ્યાજ) | સેકશન 194A | 10.00% |
| ક્રોસવર્ડ્સ, લોટરી અથવા કોઈપણ રમતમાંથી જીત | સેકશન 194B | 30.00% |
| ઘોડાની રેસમાંથી જીત | સેકશન 194BB | 30.00% |
| કોન્ટ્રાક્ટરો અને પેટા કોન્ટ્રાક્ટરોની ચુકવણી | સેકશન 194C | 1% (વ્યક્તિગત/HUF), 2% (અન્ય) |
| સ્થાનિક કંપનીઓ દ્વારા પ્રાપ્ત ઇન્શ્યુરન્સ કમિશન | સેકશન 194D | 10.00% |
| અન્ય અન્ય લોકો દ્વારા પ્રાપ્ત ઇન્શ્યુરન્સ કમિશન | સેકશન 194D | 5.00% |
| જીવન ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસીઓને સેકશન 10(10D) હેઠળ મુક્તિ મળતી નથી | સેકશન 194DA | 5.00% |
| રાષ્ટ્રીય બચત યોજના હેઠળ થાપણોના સંદર્ભમાં ચુકવણી | 194EE | 10.00% |
| મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અથવા યુટીઆઈ દ્વારા એકમોની પુનઃખરીદીના ખાતા પર ચૂકવણી | 194F | 20.00% |
| લોટરી ટિકિટના વેચાણ પર કમિશન, ઇનામ વગેરે | સેકશન 194G | 5.00% |
| બ્રોકરેજ અથવા કમિશન | સેકશન 194H | 5.00% |
| ખેતીની જમીન સિવાયની સ્થાવર મિલકતને ટ્રાન્સફર કરતી વખતે કરવામાં આવેલ ચુકવણી | સેકશન 194IA | 1.00% |
| HUF અથવા વ્યક્તિ દ્વારા દર મહિને ₹50,000 થી વધુ ભાડાની ચુકવણી | સેકશન 194IB | 5.00% |
| મશીનરી અને પ્લાન્ટ પર ભાડે | 194- I | 2.00% |
| સ્થાવર મિલકત માટે ભાડું | 194-I | 10.00% |
| વ્યાવસાયિક ફીની ચુકવણી, વગેરે. | 194J | 2% (તકનીકી સેવાઓ, રોયલ્ટી, FTS, કોલ સેન્ટર), 10% (અન્ય) |
| HUF/વ્યક્તિઓ દ્વારા વ્યાવસાયિક અથવા કમિશન અથવા બ્રોકરેજને ₹50 લાખથી વધુ અને તેથી વધુની ચુકવણી | 194M | 5.00% |
| ચોક્કસ રકમ કરતાં વધુ રોકડ ઉપાડ | 194 એન | 2.00% |
| ઈ-કોમર્સ સહભાગીઓ પર ટીડીએસ (1.10.2020થી) | સેકશન 194-ઓ | 1.00% |
ટીડીએસ કેલક્યુલેશન ફોર્મ્યુલા ઉદાહરણ સાથે (નવા શાસન મુજબ)
સામાન્ય રીતે, એમ્પ્લોયર તેના કર્મચારીના સેલેરીમાંથી તેની અંદાજિત કુલ આવકને લાગુ પડતા 'સરેરાશ રેટ' પર ટીડીએસ કાપે છે.
સામાન્ય સૂત્ર છે:
સરેરાશ ઇન્કમ ટેક્સ રેટ = ચૂકવવાપાત્ર ઇન્કમ ટેક્સ (સ્લેબ રેટ દ્વારા ગણતરી) / નાણાકીય વર્ષ માટે અંદાજિત આવક.
ધારો કે તમને નાણાકીય વર્ષ 2021-22 દરમિયાન ₹1,00,000 નો માસિક સેલેરી મળે છે.
| કુલ આવક | ₹12,00,000 |
|---|---|
| અંદાજિત કપાત (પ્રકરણ VI A હેઠળ) | ₹1,00,000 |
| આવક ટેક્સને પાત્ર છે | ₹11,00,000 |
સેકશન 192 હેઠળ, વર્તમાન સ્લેબ રેટ અનુસાર તમારા સેલેરી પર ટીડીએસ ₹1,42,500 હશે.
4% શિક્ષણ અને ઉચ્ચ શિક્ષણ ઉપટેક્સ (એટલે કે ₹5,700) ઉમેર્યા પછી, તમારો ચોખ્ખો ચૂકવવાપાત્ર ટેક્સ ₹1,48,200 થઈ જાય છે.
તેથી, તમારા સેલેરી પર ટીડીએસ નો સરેરાશ દર ₹1,48,200/12,00,000*100 = 12.35% ની બરાબર હશે.
સેકશન 192 હેઠળ, દર મહિને કાપવામાં આવતા તમારા સેલેરી પર ટીડીએસ ₹1,00,000 ના 12.35% એટલે કે ₹12,350 હશે.
ટીડીએસ છૂટનો સિનારિયો
ઇન્કમ ટેક્સ કાયદા મુજબ, અહીં એવા સિનારિયો છે જ્યાં તમને ટીડીએસમાંથી મુક્તિ મળે છે.
જો તમારે સેકશન 139 હેઠળ IT રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર નથી.
જો તમે સેકશન 15G/15H હેઠળ તે નાણાકીય વર્ષની શરૂઆતમાં સ્પષ્ટ જાહેર કરો છો અને તમારા એમ્પ્લોયર સંબંધિત નિયમો અનુસાર તેની ચકાસણી કરે છે.
જો તમને સેકશન 194A ની પેટાસેકશન 3 હેઠળ ખાસ કરીને મુક્તિ આપવામાં આવી છે.
જો તમે સેકશન 197 હેઠળ પ્રમાણપત્ર મેળવો છો. આ પ્રમાણપત્ર એમ્પ્લોયરને તેની માન્યતા અને શરતો અનુસાર ઓછા દરે ટેક્સ કપાત ન કરવા અથવા કાપવાની સૂચના આપે છે.
તમે ટીડીએસ કેવી રીતે સેવ કરી શકો?
ઉપર દર્શાવેલ શરતો સિવાય, અન્ય તમામ કેસોમાં ઇન્કમ ટેક્સ કાયદાની સેકશન 194A મુજબ ટીડીએસ વસૂલવામાં આવશે. જો કે, તમે ટીડીએસ થી ઉદ્ભવતી તમારી ટેક્સ જવાબદારીને ઘટાડવા માટે થોડી વસ્તુઓ કરી શકો છો.
લીવ ટ્રાવેલ એલાઉન્સ
દરેક ટેક્સ પેયરે મુક્તિનો ક્લેમ કરતા પહેલા ટ્રાવેલ ભથ્થાનો ખર્ચ ઉઠાવવો જોઈએ. તેથી, જો તમારી પાસે તમારા સેલેરીના વિભાજનમાં ટ્રાવેલ ભથ્થુ ન હોય, તો તમે તમારા એમ્પ્લોયરને તેનો સમાવેશ કરવા વિનંતી કરી શકો છો.
મેડિક્લેમ પ્રીમિયમ
તમે તમારા ચૂકવેલ પ્રીમિયમની કપાતને સમર્થન આપતી ઇન્શ્યુરન્સ કંપનીઓ તરફથી 80D ટેક્સ પ્રમાણપત્ર પ્રદાન કરી શકો છો. તમારે પુરાવા તરીકે બેંક સ્ટેટમેન્ટ, પાસબુક અને રૂટિન હેલ્થ ચેક-અપ રસીદોની નકલો પણ આપવી પડશે.
મકાન ભાડું
જો તે નાણાકીય વર્ષમાં તમારું એકંદર ભાડું ₹1,00,000 કરતાં વધી જાય, તો તમે આ ભથ્થાનો ક્લેમ કરવા માટે તમારા મકાન માલિકનું નામ, સરનામું અને PAN આપી શકો છો. જો તમારી પાસે તમારા મકાન માલિકનો PAN નથી, તો તમારે ફોર્મ 60 માં એક ઘોષણા મેળવવાની જરૂર છે.
રહેણાંક લોન વ્યાજ
આ મુક્તિનો ક્લેમ કરવા માટે, તમારે ધિરાણકર્તાનું નામ, સરનામું અને PAN અને લોન મેળવવાની તારીખ, હપ્તાની રકમ અને ચાર્જપાત્ર વ્યાજ જેવી વિગતો ધરાવતું બેંક પ્રમાણપત્ર પ્રદાન કરવાની જરૂર છે.
ફૂડ કૂપન્સ
ઇન્કમ ટેક્સ કાયદા મુજબ ભોજન દીઠ ₹50 ની રકમ ભોજન વાઉચરમાંથી મુક્તિ મળી શકે છે. તેથી, 25 કામકાજના દિવસો સાથે એક મહિના માટે, તમે ₹2,500 ની ટેક્સ મુક્તિ મેળવી શકો છો.
ટ્યુશન ફી
આ માટે, તમારે શૈક્ષણિક સંસ્થા દ્વારા સહી કરેલી અથવા સ્ટેમ્પ કરેલી તમારી ટ્યુશન ફીની રસીદોની નકલો પ્રદાન કરવાની જરૂર છે.
ડોનેશન
જો તમે ચેરિટેબલ સંસ્થાઓ અથવા અધિકૃત ટ્રસ્ટોને ચોક્કસ ભંડોળ પૂરું પાડ્યું હોય, તો તમે તમારા દાનની રસીદ સબમિટ કરી શકો છો, જેમાં તમામ સંબંધિત ઓળખપત્રો પણ સામેલ છે.
નેશનલ પેન્શન સિસ્ટમ (NPS)
અહીં, તમારે સંબંધિત બેંક સ્ટેટમેન્ટની નકલ સાથે તે નાણાકીય વર્ષ માટે ડિપોઝિટ રસીદની નકલ સબમિટ કરવાની જરૂર છે.
સેકશન 80C લાભો
તમારે સેક્શન 80C માં રોકાણ કરવાની જરૂર છે અને તમારા સેલેરી પર ટીડીએસ બચાવવા માટે સમગ્ર રકમનો ઉપયોગ કરવાની જરૂર છે. આ સંદર્ભે, પબ્લિક પ્રોવિડન્ટ ફંડ (PPF) માં રોકાણ કરવું એ એક સારો વિકલ્પ છે કારણ કે તે લગભગ ₹1,50,000 ની વાર્ષિક ટેક્સ રિબેટ ઓફર કરે છે.
લેટ ટીડીએસ ચુકવણી માટે વ્યાજની કેલક્યુલેટ કેવી રીતે થાય છે
સેકશન 201(1A) હેઠળ, તમારે મોડી ટીડીએસ ચુકવણીના કિસ્સામાં વ્યાજ ચૂકવવું પડશે. ટીડીએસ ની મોડી ચુકવણી પર વ્યાજની ગણતરી નિયત તારીખથી દર મહિને 1.5% ના દરે કરવામાં આવે છે.
ચાલો કહીએ કે તમારી ચૂકવવા પાત્ર ટીડીએસ રકમ ₹5,000 છે, છેલ્લી તારીખ 13 જાન્યુઆરી છે અને તમે તેને 17 મેના રોજ ચૂકવો છો. પછી, ટીડીએસ લેટ પેમેન્ટ વ્યાજ કેલ્ક્યુલેટર મુજબ, તમારે ₹5,000 x 1.5% pm x 5 મહિના = ₹375 ચૂકવવા પડશે.
ઉપરોક્ત મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં રાખવાથી સચોટ અને ટીડીએસ કેલક્યુલેશનમાં મદદ મળશે. સંપૂર્ણ ચોકસાઈ માટે, વ્યક્તિઓ ઑનલાઇન ટીડીએસ કેલ્ક્યુલેટરનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
તમારી આવકમાંથી કાપવામાં આવેલ ટેક્સનું પ્રમાણ કેવી રીતે જાણી શકાય?
તમારી આવકમાંથી સ્ત્રોત પર કાપવામાં આવેલ ટેક્સનું પ્રમાણ જાણવા માટે, તમે તમારા એમ્પ્લોયરને તમને ફોર્મ 16 અથવા તેના દ્વારા કાપવામાં આવેલા ટેક્સ માટે ટીડીએસ પ્રમાણપત્ર આપવા માટે કહી શકો છો.
જો ટીડીએસ ક્રેડિટ ફોર્મ 26AS માં પ્રતિબિંબિત ન થાય તો શું કરવું?
ફોર્મ 26AS માં ટીડીએસ ક્રેડિટનું પ્રતિબિંબ ન હોવાના કિસ્સામાં, કર્મચારીએ માન્ય કારણો જાણવા માટે એમ્પ્લોયરનો સંપર્ક કરવો પડશે. જો કે, ફોર્મ 26AS સાથે પ્રાપ્ત થયેલા તમામ ફોર્મ 16નું સમાધાન કરીને તમે વિસંગતતાઓને ચકાસી શકો છો.