વર્ષ 2020-21 સેલરાઇઝડ લોકો, વ્યક્તિગત ટેક્સ પેયર તેમજ એવા પેન્સનર કે જેમની પાસે બિઝનેસની આવક નથી તેઓ ટેક્સની આ બે વ્યવસ્થામાંથી એક પસંદ કરી શકે છે. તેમના નામ નવી કન્સેશન ટેક્સ પ્રણાલી અને અન્ય જૂની વર્તમાન વ્યવસ્થા છે. 60 વર્ષથી વધુ ઉંમરના ટેક્સ પેયર નાણાકીય વર્ષ 2023-24(AY 2024-25) માટે નવા ઇન્કમ ટેક્સના સ્લેબ શોધી રહ્યા હોય છે તેઓ અહેવાલ આગળ વાંચે. તમને અહીં અતિ સિનિયર સિટિઝન માટેના અને સિનિયર સિટિઝન માટેના નવા બજેટના ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ સહિત અન્ય સંબંધિત તથ્યો મળશે!

ભારતમાં સિનિયર સિટિઝન કોને ગણવામાં આવે છે?

કાયદા મુજબ 60 વર્ષથી વધુ ઉંમરના પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના કોઈપણ રેસીડન્ટ વ્યક્તિને પાછલા નાણાકીય વર્ષના છેલ્લા દિવસ સુધી સિનિયર સિટિઝનની વ્યાખ્યામાં ગણવામાં આવે છે.

ભારતમાં અતિ સિનિયર સિટિઝન તરીકે કોને ગણવામાં આવે છે?

પાછલા નાણાકીય વર્ષના છેલ્લા દિવસે 80 વર્ષથી વધુ ઉંમરના કોઈપણ રેસીડન્ટ વ્યક્તિને કાયદા મુજબ અતિ વિરષ્ઠ નાગરિક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

[સ્ત્રોત]

બેઝિક સેલરી, નિશ્ચિત ભથ્થાં, મકાન ભાડાનું ભથ્થું અને આવકના અન્ય સ્ત્રોતો સિનિયર સિટિઝનના ઇન્કમ ટેક્સની કેલક્યુલેશન માટેનો આધાર છે. સિનિયર સિટિઝન માટે ટેક્સ કેલક્યુલેશનની પ્રક્રિયા 60 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોની સમાન જ છે.

જોકે અત્રે નોંધવું જરૂરી છે કે જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ 60 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોની સરખામણીમાં સિનિયર અને અતિ સિનિયર સિટિઝન માટે ઊંચી મુક્તિ મર્યાદા લાગુ પડે છે.

પેન્શનરો અથવા સિનિયર સિટિઝન માટે આવકના દરેક સ્ત્રોત પર ઇન્કમ ટેક્સ વસૂલવામાં આવે છે. આમાં પેન્શન, ફિક્સ્ડ ડિપોઝીટ, પોસ્ટ ઓફિસ સ્કીમ, ભાડાની આવક, વ્યાજ અથવા બચત યોજનાઓમાંથી થતી કમાણી અથવા રિવર્સ મોર્ટગેજનો સમાવેશ થાય છે. સિનિયર સિટિઝન માટે ટેક્સની ગણતરી દરમિયાન ગ્રેચ્યુઇટી અને નિવૃત્તિ લાભો બાકાત રખાશે.

સિનિયર અને અતિ સિનિયર સિટિઝનના ઇન્કમ ટેક્સનું કેલક્યુલેશન કરવા માટે નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે સિનિયર સિટિઝન માટે નવા ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ અને અનુમતિપાત્ર ડિડક્શન સાથે સમગ્ર આવકને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. કરપાત્ર આવક નક્કી કરવા માટે ઇન્કમ ટેક્સ કેલ્ક્યુલેટર એક સરળ સાધન બની શકે છે. જો તમે તમારી અંદાજિત ટેક્સ લાયાબિલિટી જાણવા માંગતા હોવ, તો નીચેની વિગતો પ્રદાન કરો:

• સિનિયર સિટિઝન/અતિ સિનિયર સિટિઝનના ઇન્કમ ટેક્સની ગણતરી કરવા તૈયાર હોવ તે મૂલ્યાંકન વર્ષ
• રહેણાંક સ્થિતિ, ટેક્સ પેયરનો પ્રકાર
• સેલરીમાંથી રૂ. 50,000ના સ્ટાન્ડર્ડ ડિડક્શન (AY 2024-25થી નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ ઉપલબ્ધ. AY 2023-24માં નવી ટેક્સ સ્કીમ હેઠળ આ ઉપલબ્ધ ન હતું)
• સિનિયર સિટિઝન માટે લાગુ ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ મુજબ 4%ના દરે શિક્ષણ ઉપકર
• સરચાર્જ (જો લાગુ પડતો હોય તો)
• કુલ ટેક્સ લાયાબિલિટી
• ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્ન (ITR) સબમિટ કરવાની નિયત તારીખ
• સેલરીની આવક
• હાઉસ પ્રોપર્ટીમાંથી આવક (જો લાગુ પડતી હોય તો)
• અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવક અને કેપિટલ ગેઈન્સ
• કોઈપણ પ્રોફેશન અથવા બિઝનેસમાંથી થતા લાભ અથવા નફો
• કૃષિ આવક (જો લાગુ પડતી હોય તો)
• ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્ન માટે આકારણી પૂર્ણ
• TCS અથવા TDS (જો લાગુ પડતું હોય તો)

[સ્ત્રોત]

કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24 મુજબ 60 અને તેથી વધુ વયના સિનિયર સિટિઝન માટે લાગુ પડતા ડિડક્શન નીચે મુજબ છે:

• પેન્શન: રૂ. 50,000નું સ્ટાન્ડર્ડ ડિડક્શન યથાવત છે ( AY 2024-25થી નવી ટેક્સ યોજના હેઠળ ઉપલબ્ધ છે. આ AY 2023-24માં નવી ટેક્સ સ્કીમ હેઠળ ઉપલબ્ધ ન હતું) ફેમિલી પેન્શનરો સહિત પેન્શનરો માટે વાર્ષિક. આ સેલરાઈઝડ આવકની જેમ જ કરયુક્ત વાર્ષિક ચૂકવણીના સ્વરૂપમાં પેન્શન માટે લાગુ પડે છે. તે કલમ 80D હેઠળ આવે છે.
• કલમ 87A હેઠળ રિબેટ: નવી ઇન્કમ ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ, નાણાકીય વર્ષ 2023-24 (AY 2024-25) માટે કલમ 87A હેઠળ રિબેટની રકમ નાણાંકીય વર્ષ 2022-23માં રૂ. 5 લાખથી વધારીને રૂ. 7 લાખ કરવામાં આવી છે. તે સૂચવે છે કે સિનિયર અને અતિ સિનિયર સિટિઝન હવે રૂ. 25,000ની ટેક્સ રાહતનો લાભ લઈ શકે છે, જે અગાઉ રૂ. 12,500 હતી. જોકે જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ રિબેટ અગાઉની જેમ જ રૂ. 5 લાખ સુધીની કરપાત્ર આવક માટે રૂ. 25,000 જ રહે છે.
• હેલ્થ ઇન્સ્યોરન્સ: કલમ 80D મુજબ સિનિયર સિટિઝન તેમના તબીબી ખર્ચ/અથવા હેલ્થ ઇન્સ્યોરન્સના પ્રીમિયમ માટે વાર્ષિક રૂ. 50,000 સુધીની ડિડક્શન માટે ક્લેમ કરી શકે છે. આ ઉપરાંત અગાઉ ઉલ્લેખ કર્યો છે તેમ આશ્રિત સિનિયર ગંભીર બીમારીઓ માટે વધુમાં વધુ રૂ. 1 લાખ સુધીના ડિડક્શનનો દાવો કરી શકે છે. આ કલમ 80DDB હેઠળ આવે છે.

નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા પસંદ કરતા વ્યક્તિગત ટેક્સ પેયરે જૂની અથવા હાલની ઇન્કમ ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ ઉપલબ્ધ મોટાભાગની ટેક્સ છૂટ છોડી દેવી પડશે.

નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે સિનિયર સિટિઝન અને અતિ સિનિયર સિટિઝન માટે નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ આ બે ઉંમર પ્રમાણેની કેટેગરીઓ માટે છૂટની કોઈ વધેલી બેઝિક લિમિટ અસ્તિત્વમાં નથી. આ સૂચવે છે કે કોઈપણ વ્યક્તિ, વયને ધ્યાનમાં લીધા વિના, આપેલ નાણાકીય વર્ષ માટે બેઝિક છૂટ લિમિટ તરીકે રૂ. 3 લાખ મેળવી શકે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે આ બેઝિક છૂટ લિમિટ રૂ. 2.5 લાખ રાખવામાં આવી હતી.

નાણાકીય જવાબદારીઓને સરળ બનાવવામાં મદદ કરી શકે તેવા સિનિયર સિટિઝન માટેના કેટલાક સામાન્ય ફાયદામાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• જો તેમની પાસે બિઝનેસ ઈન્કમ ન હોય તો સિનિયર સિટિઝનને આપેલ નાણાકીય વર્ષ માટે એડવાન્સ ટેક્સ ભરવામાંથી મુક્તિ આપવામાં આવે છે. 
• તેઓ રિવર્સ મોર્ટગેજ સ્કીમનો લાભ પણ મેળવી શકે છે, જે હેઠળ, જો તેઓ ઈએમઆઈ મેળવે છે, તો તેમને આવા હાઉસ ટ્રાન્સફર પર કોઈ કેપિટલ ગેઈન ટેક્સ ચૂકવવો પડતો નથી.

[સ્ત્રોત]

જો સિનિયર સિટિઝન અને અતિ સિનિયર સિટિઝન નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા પસંદ કરે છે, તો તેઓએ અમુક ચોક્કસ ઇન્કમ ટેક્સ લાભોને છોડી દેવા પડશે, જે નીચે મુજબ છે:

• હાઉસ રેન્ટ એલાઉન્સ (HRA)
• લીવ ટ્રાવેલ એલાઉન્સ (LTA)
• અન્ય વિશેષ ભથ્થામાં સમાવેશ થાય છે - રિલોકેશન એલાઉન્સ અને હેલ્પર એલાઉન્સ.
• ચિલ્ડ્રન એજ્યુકેશન એલાઉન્સ
• રોજગાર માટેનો દૈનિક ખર્ચ
• પ્રોફેશનલ ટેક્સ
• કલમ 24 હેઠળ હાઉસિંગ લોન પરનું વ્યાજ (જો મિલકત સ્વ કબજામાં હોય, તો આવા ડિડક્શન ઉપલબ્ધ નથી. જોકે લેટ-આઉટ પ્રોપર્ટી પર વ્યાજ કપાત ઉપલબ્ધ છે)
• ચેપ્ટર VI-A હેઠળ ડિડક્શન જેમ કે 80C, 80D, 80E, 80TTB વગેરે. જો કે, 80CCD (2) હેઠળ સૂચિત પેન્શન સ્કીમનું ડિડક્શન અને 80JJAA અને 80CCH (2) હેઠળ અન્ય ડિડક્શનઉપલબ્ધ.

[સ્ત્રોત]