સિનિયર સિટિઝન અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ
સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ વિશે બધું
ભારતીય વસ્તી ગણતરી 2011 મુજબ, દેશમાં 60 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના ભારતીયોની કુલ સંખ્યા 10.38 કરોડ છે, જે 2026 માટે 17.32 કરોડ થવાનો અંદાજ છે. આ ડેટા દ્વારા જોતાં, આગળનો અગ્રેસર પ્રશ્ન જે ઉદ્ભવે છે તે છે પરિણામે આર્થિક, સામાજિક અને વધુ મહત્ત્વપૂર્ણ, હેલ્થ સંભાળ પડકારો.
આવી જવાબદારીઓને ધ્યાનમાં લેતા, સિનિયર સિટિઝન અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે કરવેરા પરની મુક્તિ મર્યાદાને મૂલ્યાંકન વર્ષ 2015-2016 થી સુધારવામાં આવી છે. વધુમાં, સિનિયર અને સુપર-સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ લાભો પણ 60 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના વ્યક્તિઓ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે વધારે છે.
પરંતુ ભારતમાં કોને સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટીઝન ગણવામાં આવે છે? ચાલો એક નજર કરીએ.
ભારતમાં સિનિયર સિટિઝન કોને ગણવામાં આવે છે?
ભારતમાં સિનિયર સિટિઝન કોને ગણવામાં આવે છે?
ઇન્કમ ટેક્સ મુજબ, સિનિયર સિટિઝન એવી નિવાસી વ્યક્તિ છે જે નાણાકીય વર્ષના કોઈપણ સમયે 60 વર્ષ કે તેથી વધુ હોય, પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી હોય.
ભારતમાં અતિ સિનિયર સિટિઝન કોને ગણવામાં આવે છે?
અતિ સિનિયર સિટિઝન એ વ્યક્તિગત નિવાસી છે જે નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન કોઈપણ સમયે, 80 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના હોય.
નાણાકીય વર્ષ 2023-24 (AY 2024-25) માટે સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ
યુનિયન બજેટ 2023 એ નવી ટેક્સ પ્રણાલી હેઠળ, તેમની ઉંમરને ધ્યાનમાં લીધા વિના, તમામ વ્યક્તિગત કરદાતાઓ માટે સમાન ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આનો અર્થ એવો થાય છે કે 1 એપ્રિલ, 2023 થી, સિનિયર સિટિઝન કે જેઓ 60 કે તેથી વધુ વયના છે પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી છે અને સુપર સિનિયર સિટીઝન કે જેઓ 80 વર્ષ કે તેથી વધુ વયના છે તેઓએ 60 વર્ષથી ઓછી વયના લોકો જેટલો જ ટેક્સ ચૂકવવો પડશે. નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા.
નાણાકીય વર્ષ 2023-24 (AY 2024-25) માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ - નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા (સિનિયર અને અતિ સિનિયર સિટિઝન માટે એકસમાન)
નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ, 60 કે તેથી વધુ ઉંમરના કરદાતાઓએ નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે આપેલા ટેક્સ દરોનું પાલન કરવું પડશે.
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹3,00,000 સુધી | શૂન્ય |
| ₹3,00,001 અને ₹6,00,000 ની વચ્ચે | તમારી કુલ આવકના 5% જે ₹3,00,000 થી વધુ છે |
| ₹6,00,001 અને ₹9,00,000 ની વચ્ચે | તમારી કુલ આવકના ₹15,000 + 10% જે ₹6,00,000 થી વધુ હોય |
| ₹9,00,001 અને ₹12,00,000 ની વચ્ચે | તમારી કુલ આવકના ₹45,000 + 15% જે ₹9,00,000 થી વધુ હોય |
| ₹12,00,001 અને ₹15,00,000 ની વચ્ચે | તમારી કુલ આવકના ₹90,000 + 20% જે ₹12,00,000 થી વધુ હોય |
| ₹15,00,000 થી વધુ | તમારી કુલ આવકના ₹1,50,000 + 30% જે ₹15,00,000 થી વધુ હોય |
નાણાકીય વર્ષ 2023-24 (AY 2024-25) માટે સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ - જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા
નાણાકીય વર્ષ 2023-23 માટે જૂના શાસનને પસંદ કરતા 60 કે તેથી વધુ વયના પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી વયના સિનિયર સિટિઝને આપેલ ઇન્કમ ટેક્સ દરોને અનુસરવાની જરૂર છે.
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹3,00,000 સુધી | શૂન્ય |
| ₹3,00,001 – ₹5,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના 5% જે ₹3,00,000 થી વધુ છે |
| ₹5,00,001 – ₹10,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના ₹10,000 + 20% જે ₹5,00,000 થી વધુ હોય |
| ₹10,00,000 થી વધુ | તમારી કુલ આવકના ₹1,10,000 + 30% જે ₹10,00,000 થી વધુ હોય |
વધુમાં, સિનિયર સિટિઝન પર 4% @ વધારાનો હેલ્થ અને શિક્ષણ ઉપટેક્સ પણ વસૂલવામાં આવશે, જે ટેક્સની ગણતરી કરેલ રકમ પર લાગુ થશે.
નાણાકીય વર્ષ 2023-24 (AY 2024-25) માટે અતિ સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સની સ્લેબ - જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા
80 કે તેથી વધુ વયની વ્યક્તિઓ માટે નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે જૂના કરવેરા શાસન હેઠળના કરવેરાનો દર, જે સુપર સિનિયર સિટિઝન શ્રેણી હેઠળ આવે છે, તે નીચે મુજબ છે:
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹5,00,000 સુધી | શૂન્ય |
| ₹5,00,001 – ₹10,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના 20% ₹5,00,000 થી વધુ |
| ₹10,00,001 થી વધુ | તમારી કુલ આવકના 30% ₹10,00,000 થી વધુ |
સુપર-સિનિયર સિટિઝન પણ ગણતરી કરેલ ટેક્સની રકમ પર વધારાનો 4% હેલ્થ અને શિક્ષણ સેસ ચૂકવવા માટે જવાબદાર છે.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 (AY 2023-24) માટે સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ
અગાઉના નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે 31 જુલાઈ, 2023 સુધી રિટર્ન ફાઇલ કરવાની જરૂર હોય તેવા 60 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના કરદાતાઓએ નીચેના ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબમાંથી પસાર થવું આવશ્યક છે. આ સ્લેબ બજેટ 2023 પહેલા જ લાગુ થશે.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 (AY 2023-24) માટે સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ - નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે, સિનિયર સિટિઝન (એટલે કે, 60 વર્ષ કે તેથી વધુ પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી ઉંમર ધરાવતા) અને સુપર સિનિયર સિટિઝન (એટલે કે, તે 80 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના) માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ નીચે મુજબ છે:
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹2,50,000 સુધી | NIL |
| ₹2,50,001 થી ₹5,00,000 સુધી | ₹2,50,000 થી વધુ 5% |
| ₹5,00,001 થી ₹7,50,000 સુધી | ₹12,500 + 10% થી વધુ ₹5,00,000 |
| ₹7,50,001 થી ₹10,00,00 સુધી | ₹37,500 + 15% થી વધુ ₹7,50,000 |
| ₹10,00,001 થી ₹12,50,000 સુધી | ₹75,000 + 20% થી વધુ ₹10,00,000 |
| ₹12,50,001 થી ₹15,00,000 સુધી | ₹1,25,000 + 25% થી વધુ ₹12,50,000 |
| ₹15,00,000 થી વધુ | ₹1,87,500 + 30% થી વધુ ₹15,00,000 |
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 (AY 2023-24) માટે સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ - જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા
60 કે તેથી વધુ વય ધરાવતા અને 80 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના સિનિયર સિટિઝને નાણાકીય વર્ષ 2022-23ના આપેલા જૂના ઇન્કમ ટેક્સ દરોને અનુસરવાની જરૂર છે:
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹3,00,000 સુધી | શૂન્ય |
| ₹3,00,001 થી ₹5,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના 5% જે ₹3,00,000 થી વધુ છે |
| ₹5,00,001 થી ₹10,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના ₹10,000 + 20% જે ₹5,00,000 થી વધુ હોય |
| ₹10,00,000 થી વધુ | તમારી કુલ આવકના ₹1,10,000 + 30% જે ₹10,00,000 થી વધુ હોય |
વધારાના 4% હેલ્થ અને શિક્ષણ ઉપકર, જે ટેક્સની ગણતરી કરેલ રકમ પર લાગુ પડે છે તે પણ વસૂલવામાં આવશે.
નાણાકીય વર્ષ 2022-23 (AY 2023-24) માટે સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ - જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા
31મી જુલાઈ, 2023 સુધી રિટર્ન ફાઈલ કરવા માટે, 80 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમર ધરાવતા સુપર સિનિયર સિટિઝને આપેલ કરવેરા દરને અનુસરવું પડશે:
| ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ | ઇન્કમ ટેક્સ દર |
|---|---|
| ₹5,00,000 સુધી | શૂન્ય |
| રૂ.₹5,00,001 – ₹10,00,000 સુધી | તમારી કુલ આવકના 20% ₹5,00,000 થી વધુ |
| ₹10,00,001 થી વધુ | તમારી કુલ આવકના 30% ₹10,00,000 થી વધુ |
ગણતરી કરેલ ટેક્સની રકમ પર વધારાનો 4% હેલ્થ અને શિક્ષણ સેસ પણ લાગુ પડે છે.
₹50 લાખથી વધુની આવક માટે સરચાર્જ
જો સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝની કરપાત્ર આવક ₹50 લાખથી વધુ હોય, તો નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે નીચેના સરચાર્જ મુજબ કરનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે છે, જે 1 એપ્રિલ, 2023 થી લાગુ થાય છે.
| કરપાત્ર આવક | સરચાર્જ |
|---|---|
| ₹50 લાખથી વધુ પરંતુ ₹1 કરોડથી નીચે | 10% |
| ₹1 કરોડથી ઉપર પરંતુ ₹2 કરોડથી નીચે | 15% |
| ₹2 કરોડથી વધુ | 25% |
નોંધ કરો કે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 (AY 2023-24) માટે, ₹5 કરોડથી વધુની આવક પરનો સર્વોચ્ચ સરચાર્જ 37% હતો જે 1 એપ્રિલ, 2023 થી અમલમાં આવતા કેન્દ્રીય બજેટ 2023 દ્વારા ઘટાડીને 25% કરવામાં આવ્યો છે.
60 કે તેથી વધુ પરંતુ 80 વર્ષથી ઓછી વયના સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ મુક્તિ
કેન્દ્રીય બજેટ 2023 એ નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે નવા શાસન હેઠળ ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબમાં સુધારો કર્યા પછી, સિનિયર સિટિઝન માટે મૂળભૂત મુક્તિ મર્યાદા બંને ટેક્સ વ્યવસ્થાઓ માટે સમાન બની ગઈ, જે ₹3 લાખ છે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં, નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા માટે મૂળભૂત મુક્તિ મર્યાદા ₹2.5 લાખ હતી.
80 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ મુક્તિ
બંને ટેક્સ પ્રણાલીઓમાં સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે મૂળભૂત મુક્તિ મર્યાદા અલગ છે. કેન્દ્રીય બજેટ 2023 એ નવા શાસન હેઠળ ₹3 લાખની મૂળભૂત આવક મુક્તિ મર્યાદાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે ₹2.5 લાખ હતી.
જૂની ટેક્સ વ્યવસ્થા હેઠળ, તેઓ બંને નાણાકીય વર્ષ માટે ₹5 લાખ સુધીની મૂળભૂત આવક મુક્તિનો ક્લેમ કરી શકે છે.
60 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ લાભો ઉપલબ્ધ નથી
જો સિનિયર સિટિઝન અને અતિ સિનિયર સિટિઝન નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે નવી ટેક્સ વ્યવસ્થા પસંદ કરે છે, તો તેઓએ અમુક ચોક્કસ ઇન્કમ ટેક્સ લાભોને છોડી દેવા પડશે, જે નીચે મુજબ છે:
- હાઉસ રેન્ટ એલાઉન્સ (HRA)
- રજા પ્રવાસ ભથ્થું (LTA)
- વ્યવસાયિક કર
- એમ્પ્લોયર દ્વારા ખાસ ભથ્થા, જેમાં વાહન ભથ્થું, સ્થળાંતર ભથ્થું, તેમના રોજગાર દરમિયાન દૈનિક ખર્ચાઓ
- કલમ 24 હેઠળ હાઉસિંગ લોન પર વ્યાજ
- બાળકોનું શિક્ષણ ભથ્થું
- હેલ્પર ભથ્થું
- પ્રકરણ VI-A હેઠળ કપાત, જેમ કે 80C, 80D, 80E, 80TTB, વગેરે. નોટિફાઇડ પેન્શન સ્કીમ અને 80JJAA હેઠળ કપાત સિવાય
ભારતમાં સિનિયર અને સુપર સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ લાભો
એક મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્ર કે જ્યાં તમે ખાસ કરીને આ મુક્તિનો લાભ મેળવી શકો છો તે હેલ્થ સંભાળ છે. દેશમાં હેલ્થ સંભાળના વધતા ખર્ચને કારણે, સરકારે હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસીઓ પર ટેક્સ લાભો ઓફર કર્યા છે જે સારવાર મેળવવાની નાણાકીય જવાબદારીને ઘણી હદ સુધી ઘટાડી શકે છે.
નીચે કેટલીક સામાન્ય ટેક્સ કપાત છે અને 60 અને તેથી વધુ વયની વ્યક્તિઓ નાણાકીય વર્ષ 2022-23 અને 2023-24 માટે લાભ મેળવી શકે છે.
- માનક કપાત
60 વર્ષથી વધુ ઉંમરના પેન્શનરો ફક્ત તેમના પેન્શન પર 'પગારમાંથી આવક' શીર્ષક હેઠળ ₹50,000 ની પ્રમાણભૂત કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે. કૌટુંબિક પેન્શનરો પણ ₹15,000 સુધીના પ્રમાણભૂત કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે.
- કલમ 80DDB હેઠળ કપાત
કેન્દ્રીય બજેટ 2018-19 દ્વારા કરવામાં આવેલા સુધારા મુજબ સિનિયર સિટિઝન ચોક્કસ ગંભીર બિમારીઓના મેડિકલ ખર્ચ માટે ₹1 લાખ સુધીની કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે.
- હેલ્થ ઇન્શ્યુરન્સ
ઇન્કમ ટેક્સ કાયદાની કલમ 80D હેઠળ, સિનિયર સિટિઝન મેડિકલ ઇન્શ્યુરન્સ પ્રિમીયમ માટે ₹50,000 સુધીની કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે, જે અન્ય વ્યક્તિઓ માટે ₹25,000 છે.
- બચતમાંથી વ્યાજ
કલમ 80TTB હેઠળ, બચત બેંક ખાતાઓ, બેંક થાપણો, પોસ્ટ ઓફિસની થાપણો અથવા સહકારી બેંકો પોસ્ટ ઓફિસ અને બેંક સાથેની થાપણોમાંથી પેદા થતી વ્યાજની આવક પરની કપાત 60 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકો માટે ₹ 10,000 થી વધારીને સિનિયર સિટિઝન માટે ₹ 50,000 કરવામાં આવી છે. આ લાભ વિવિધ ફિક્સ્ડ અને રિકરિંગ ડિપોઝિટ સ્કીમમાંથી વ્યાજની આવક પર પણ લાગુ પડે છે.
- રિવર્સ મોર્ટગેજ સ્કીમ
આ યોજના હેઠળ, સિનિયર સિટિઝને તેમના ઘરને જીવનભર ગીરો રાખવા પર નિયમિત હપ્તા મળે છે જ્યારે માલિકી અને કબજો તેમની પાસે રહે છે તે ઇન્કમ ટેક્સમાંથી સંપૂર્ણપણે મુક્ત છે.
સિનિયર સિટિઝન માટે ઇન્કમ ટેક્સ સ્લેબ વિશે વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
શું સુપર સિનિયર સિટિઝન સ્વાસ્થ્યને લગતા કોઈપણ ટેક્સ લાભનો લાભ લઈ શકે છે?
80 વર્ષથી વધુ ઉંમરની વ્યક્તિઓ કે જેઓ કોઈપણ સ્વાસ્થ્ય ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસી દ્વારા ઇન્શ્યુરન્સ ધરાવતા નથી તેઓ મેડિકલ સારવાર અને હેલ્થ તપાસ માટે IT એક્ટની કલમ 80D હેઠળ ₹50,000 સુધીની કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે.
કયું ફોર્મ છે જેના દ્વારા સિનિયર સિટિઝન તેમના ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરી શકે છે?
સિનિયર સિટિઝન જે પેન્શન દ્વારા પગાર અથવા આવક મેળવે છે અથવા રહેણાંક મિલકત અથવા અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવક મેળવે છે તેઓ તેમના ઇન્કમ ટેક્સ રિટર્ન ફાઇલ કરવા માટે ITR-1 નો ઉપયોગ કરી શકે છે. જો આવકમાં લાંબા અને ટૂંકા ગાળાના મૂડી લાભોનો સમાવેશ થાય છે, તો ઉપરોક્ત ઉદાહરણો સિવાય, વ્યક્તિઓએ તેમના રિટર્ન ITR-2 દ્વારા ફાઇલ કરવા પડશે.
શું સિનિયર સિટિઝન NRI કલમ 87A હેઠળ ટેક્સ રિબેટનો ક્લેમ કરવા પાત્ર છે?
ના, ઇન્કમ ટેક્સ અધિનિયમની કલમ 87A હેઠળ કપાતનો લાભ મેળવવા માટે વ્યક્તિઓએ પ્રથમ માપદંડોમાંથી એક એ છે કે તેઓ ભારતના રહેવાસી હોવા જોઈએ. આમ, બિન-નિવાસીઓ કલમ 87A હેઠળ રિબેટનો ક્લેમ કરી શકતા નથી. શું સુપર સિનિયર સિટિઝન સ્વાસ્થ્યના સંદર્ભમાં કોઈપણ ટેક્સ લાભ મેળવી શકે છે?
80 વર્ષથી વધુ ઉંમરની વ્યક્તિઓ કે જેઓ કોઈપણ સ્વાસ્થ્ય ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસી દ્વારા ઇન્શ્યુરન્સ ધરાવતા નથી તેઓ મેડિકલ સારવાર અને હેલ્થ તપાસ માટે IT એક્ટની કલમ 80D હેઠળ ₹50,000 સુધીની કપાતનો ક્લેમ કરી શકે છે.
શું એક કરતા વધુ સ્વાસ્થ્ય ઇન્શ્યુરન્સ પોલિસી માટે ટેક્સ લાભો મેળવી શકાય છે?
હા, એક કરતાં વધુ સ્વાસ્થ્ય ઇન્શ્યુરન્સ પૉલિસી માટે ટેક્સ લાભો મેળવી શકાય છે. જો કે, તમારે લાગુ પાત્રતા માપદંડોને પૂર્ણ કરવા પડશે અને ખાતરી કરવી પડશે કે ટેક્સ લાભો મેળવવા માટે તમામ પ્રિમીયમ ચૂકવવામાં આવે છે.